Błąd co do ustawowych skutków rozdzielności majątkowej w kontekście art. 1019 k.c.

W sprawie przedmiotem oceny w świetle art. 84 i 1019 k.c. powinien być powoływany przez wnioskodawczynie błąd, co do ustawowych skutków rozdzielności majątkowej małżonków, mający się wyrażać przekonaniem wnioskodawczyń, że rozdzielność ta wyłączyła możliwość dziedziczenia przez nie długów spadkodawcy. Błąd taki dotyczy treści przyjęcia spadku: braku powołania do dziedziczenia ustawowego po spadkodawcy (w razie przekonania wnioskodawczyń, że nie odziedziczyły długów, bo z powodu rozdzielności w ogóle nie dziedziczyły z ustawy po spadkodawcy) lub rzeczywistego stanu spadku (w razie przekonania wnioskodawczyń, że nie odziedziczyły długów, bo długi z powodu rozdzielności nie wchodziły do spadku). Błąd taki jest także błędem istotnym, rozsądnie bowiem oceniając, można zakładać, że gdyby nie zaistniał, doszłoby do odrzucenia spadku. Jednocześnie popełnienie takiego błędu może być wolne od zarzutu niedołożenia należytej staranności. Rozstrzygając na tle okoliczności konkretnego przypadku o tym, czy błąd był wynikiem niedołożenia należytej staranności, należy mieć jak wiadomo na względzie przeciętny, raczej niezbyt wysoki, stan świadomości prawnej społeczeństwa w zakresie stosunków spadkowo-rodzinnych.

Wykrycie takiego błędu, istotne z punktu widzenia biegu przewidzianego w art. 88 § 2 k.c. rocznego terminu do uchylenia się od skutków prawnych działania pod wpływem błędu, zależy od innych okoliczności niż dotychczas uwzględniane w sprawie pod kątem zastosowania wymienionego przepisu. Samo dowiedzenie się spadkobiercy o wchodzeniu w skład spadku długów nie usuwa takiego błędu. O jego wykryciu decyduje dopiero dowiedzenie się o tym, że w świetle obowiązującego prawa rozdzielność majątkowa nie ogranicza w żaden sposób dziedziczenia ustawowego po małżonkach, którzy w tej rozdzielności pozostawali.

Postanowienie SN z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 171/12

Standard: 16038 (pełna treść orzeczenia)