Właściwość sądu do rozstrzygnięcia o wyłączeniu sędziego (art. 52 § 1 k.p.c.)

Art. 52 § 1 in fine k.p.c. nie pozwala na orzekanie przez sąd przełożony w zakresie szerszym niż wynika to z zakresu przedstawienia. Jednocześnie przedstawić sądowi przełożonemu można tylko to żądanie wyłączenia, co do którego wiadomo, że niemożliwe jest utworzenie składu, który miałby je rozpoznać – co w sytuacji takiej jak niniejsza, czyli piętrowego zgłaszania żądań wyłączenia, dotyczy tylko ostatniego z nierozpoznanych żądań. Sytuacja tego rodzaju jest oczywiście niepożądana i mogłaby skłaniać do rozważenia zastosowania innych środków procesowych, a w szczególności możliwości, jakie stwarza art. 44[1] § 1 i 2 k.p.c.

Na podstawie art. 52 § 1 in fine k.p.c. przedstawiono do rozpoznania Sądowi Najwyższemu wyłącznie jedno, ostatnie ze składanych kolejno („piętrowo”) przez sędziów żądań wyłączenia, czyli żądanie wyłączenia sędziego K.S. od rozpoznania żądania wyłączenia sędziego F. S. Stosownie do treści rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego w tym przedmiocie powstałaby sytuacja, w której albo możliwe stałoby się orzekanie o żądaniu wyłączenia sędziego F. S. przez sędziego K. S. (w razie oddalenia żądania wyłączenia, które zostało przedstawione Sądowi Najwyższemu), albo – w razie uwzględnienia tego wniosku - konieczne byłoby zastosowanie przez Sąd Apelacyjny po raz kolejny art. 52 § 1 in fine k.p.c. i zwrócenie się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie w przedmiocie wyłączenia – w razie skonstatowania przez Sąd Apelacyjny, że nie może on wydać postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów.

Ostatni ze wspomnianych wariantów byłby przy tym, w razie uwzględniania kolejnych wniosków o wyłączenie, zdecydowanie czasochłonny, gdyż wymagałby kilkudziesięciokrotnego obiegu akt między Sądem Najwyższym a Sądem drugiej instancji; byłoby to jednak nieuniknione, gdyż art. 52 § 1 in fine k.p.c. nie pozwala na orzekanie przez sąd przełożony w zakresie szerszym niż wynika to z zakresu przedstawienia. 

Postanowienie SN z dnia 24 października 2024 r., III CO 1208/24

Standard: 83307 (pełna treść orzeczenia)

Wniosek o wyłączenie sędziego niewyznaczonego do rozpoznania sprawy jest niedopuszczalny i podlega odrzuceniu bez składania przez sędziego oświadczenia, o jakim mowa w art. 52 § 2 k.p.c., przy czym sędzia objęty takim wnioskiem o wyłączenie, może zasiadać w składzie sądu rozpoznającego ten wniosek (zob. uchwałę SN (7) z 26 lipca 2019 r., I NOZP 1/19, odmiennie, ale nietrafnie, np. ‎J. Gudowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, LEX/el. 2022, teza 5 do art. 48.).

Postanowienie SN z dnia 24 kwietnia 2023 r., III CO 162/23

Standard: 71587 (pełna treść orzeczenia)