Zawiadomienie przez sędziego o podstawie swojego wyłączenia

Stosownie do art. 53[1] § 1 pkt 3 k.p.c. niedopuszczalny jest m.in. wniosek o wyłączenie sędziego niebędącego członkiem składu orzekającego. Przepis ten dotyczy wprawdzie wprost wyłącznie wniosków (środków pochodzących od strony lub uczestnika postępowania), lecz należy uznać, że również żądanie wyłączenia, złożone w zbieżnych okolicznościach przez samego sędziego, nie rodzi konieczności zbadania merytorycznych podstaw wyłączenia go od rozpoznania sprawy. Żądanie to pełni tę samą, co wniosek strony, funkcję, wobec czego aktualne pozostają względem niego argumenty przeczące zastosowaniu zwykłego trybu badania przesłanki wyłączenia. W szczególności dotyczy to zbędności badania, czy sędzia, któremu nie przydzielono w ogóle danej sprawy, powinien zostać wyłączony od jej rozpoznania. Celowościowa i systemowa wykładnia art. 53[1] § 1 pkt 3 k.p.c. prowadzi zatem do wniosku, że de lege lata niedopuszczalne jest także żądanie wyłączenia od rozpoznania danej sprawy złożone przez sędziego niebędącego członkiem składu orzekającego.

Postanowienie SN z dnia 2 września 2024 r., III CO 869/24

Standard: 86155 (pełna treść orzeczenia)

Wnioski i żądania z art. 49 § 1 k.p.c. mogą dotyczyć (w przypadku żądań - mogą być składane przez) sędziów wyznaczonych do rozpoznania sprawy. Składanie żądania wyłączenia przez sędziego, który nie został wyznaczony do rozpoznania sprawy, jest nie tylko zbędne, ale w zasadzie niedopuszczalne; możliwość zastosowania art. 49 § 1 k.p.c. otwiera się bowiem wyłącznie w razie przydzielenia sprawy danemu sędziemu (zob. uchwała SN z 26 lipca 2019 r., I NOZP 1/19 oraz postanowienia SN z 8 października 2021 r., IV CO 209/21; z 27 października 2021 r., IV CO 235/21; z 2 grudnia 2021 r., IV CO 323/21; z 8 czerwca 2022 r., III CO 460/22).

Z perspektywy założenia, że żądanie wyłączenia może być zgłoszone jedynie przez sędziego wyznaczonego do rozpoznania sprawy, podejmowanie awansem czynności określonych w art. 52 § 1 k.p.c. opierałoby się na niedopuszczalnym antycypowaniu zgłoszenia żądań wyłączenia przez kolejnych sędziów, z pominięciem etapu przydzielenia sprawy do rozpoznania określonemu sędziemu. Tymczasem dopiero z momentem takiego przydzielenia otwiera się możliwość podjęcia przez sędziego decyzji o nierozpoznaniu sprawy i złożeniu żądania z art. 49 § 1 k.p.c. Decyzja o złożeniu takiego żądania może być więc w procesowo skuteczny sposób podjęta wyłącznie przez sędziego, który ma rozpoznać daną sprawę (sensu largo, włącznie ze sprawami wpadkowymi).

Postanowienie SN z dnia 12 stycznia 2023 r., III CO 1266/22

Standard: 66899 (pełna treść orzeczenia)