Wyłączenie biegłego na wniosek i z urzędu (art. 281 k.p.c.)

Fakt wskazania (w istocie: zaproponowania) osoby biegłego przez jedną ze stron w zasadzie nie może stanowić o wystąpieniu przyczyny wyłączenia biegłego na podstawie art. 49 § 1 k.p.c. w zw. z art. 281 § 1 zd. 1 k.p.c.

Wyłączenia biegłego nie uzasadnia również okoliczność, że dany biegły prowadzi działalność w obrębie, w którym siedzibę ma jedna ze stron postępowania. 

Szczególna rozwaga sądu jest w opisanej kwestii wymagana jedynie w tych sprawach, w których określone uwarunkowania, takie jak solidarność lokalna lub zawodowa czy związki towarzyskie, przemawiają za podaniem w wątpliwość niezależności i obiektywizmu biegłego (wyrok SN z 2 października 2015 r., II CSK 622/14).

Okoliczność, że opinia biegłego jest korzystna (lub nie) dla jednej ze stron postępowania, z natury rzeczy nie mogłaby zresztą sama w sobie świadczyć o wystąpieniu podstaw do wyłączenia biegłego. Istotą sporu sądowego pozostaje wszak rozbieżność stanowisk stron, przy czym, skoro w sprawie zachodzi potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, rozbieżność ta dotyczy zwykle kwestii skomplikowanych, wymagających wsparcia się przez sąd wiadomościami specjalnymi, którymi dysponuje biegły. Wynikiem badania przeprowadzonego przez biegłego jest fachowa ocena materiałów odnoszących się do stanowisk stron, co zwykle przekłada się na wzmocnienie pozycji dowodowej jednego z adwersarzy.

Brak kwalifikacji merytorycznych nie stanowi ustawowej podstawy do wyłączenia biegłego

Wyrok SN z dnia 16 lipca 2021 r., V CSKP 106/21

Standard: 65620 (pełna treść orzeczenia)

Z art. 281 k.p.c. wynika, że wyłączenie biegłego następuje z tych samych przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. W myśl art. 48 § 1 pkt 1 k.p.c. sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki. Przyczyną wyłączenia przewidzianą w wymienionym przepisie jest pozostawanie przez sędziego (biegłego) nie w jakimkolwiek stosunku prawnym z jedną ze stron, lecz tylko w takim, który oddziaływa na sferę jego praw lub obowiązków, a więc prowadzi do powstania związku przyczynowego pomiędzy wynikiem sprawy a prawami lub obowiązkami sędziego (biegłego). Chodzi więc o związek bezpośredni, kauzalny, wpływający wprost na sytuację prawną sędziego (biegłego); nie ma znaczenia związek pośredni, dalszy lub czysto hipotetyczny.

Przewidziane w art. 281 k.p.c. wymaganie, aby strona złożyła wniosek o wyłączenie biegłego przed ukończeniem przez niego czynności, nie ma zastosowania do biegłego wyłączonego z mocy ustawy na skutek jednej z przyczyn wymienionych w art. 48 k.p.c.; w takiej sytuacji wyłączenie biegłego następuje z urzędu w każdym stanie sprawy. Stanowisko to wyraźnie oddziela przyczyny wyłączenia biegłego wymagające wniosku strony od przyczyn uzasadniających wyłączenie biegłego z urzędu.

Postanowienie SN z dnia 10 listopada 2020 r., II CSK 207/20

Standard: 48790 (pełna treść orzeczenia)