Właściwość sądu okręgowego w sprawach prawa prasowego, w tym o zadośćuczynienie (art. 17 pkt 3 k.p.c. i art. 50 Pr.Pras)

Sprawy o zadośćuczynienie za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych przez opublikowanie materiału prasowego należą do właściwości sądu okręgowego (art. 17 pkt 3 k.p.c.).

Zgodnie z art. 17 pkt 3 k.p.c., do właściwości sądu okręgowego należą sprawy o roszczenia wynikające z Prawa prasowego. To zastrzeżenie właściwości sądu okręgowego zostało dokonane ze względu na rodzaj spraw, bez ich bliższego opisania, jedynie przez wskazanie aktu prawnego jako ich podstawy prawnej. Uregulowanie to wprowadziła ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 53, poz. 306) w art. 3 pkt 2, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1991 r.

Wyodrębnienie spraw wynikających z Prawa prasowego bez określenia ich rodzajów stworzyło szczególną kategorię spraw w stosunku do klasyfikacji objętej art. 17 pkt 1 i 4 k.p.c., ponieważ dominujące znaczenie zostało przyznane umiejscowieniu ich w kodeksie, z czym łączy się wzgląd na społeczną wagę tych spraw.

Wykładnia językowa, systemowa i celowościowa prowadzi do wniosku, że użyty w art. 17 pkt 3 k.p.c. zwrot "roszczenia wynikające z Prawa prasowego" dotyczy przesłanek naruszenia dóbr osobistych, swoistych, ze względu na regulację w tym Prawie działania wyrządzającego krzywdę niematerialną, a nie podstawy prawnej dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego. Roszczenie o to zadośćuczynienie ma zatem źródło w Prawie prasowym i wynika z tego prawa.

Zgodnie z art. 37 Pr.pras., do odpowiedzialności za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego stosuje się zasady ogólne, chyba że ustawa stanowi inaczej, zatem przewidziane w kodeksie cywilnym. Podstawą prawną roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dóbr osobistych przez opublikowanie materiału prasowego jest art. 23, 24 i 448 k.c. w związku z art. 37 Pr.pras.; dla określenia właściwości rzeczowej ma ona znaczenie drugorzędne. Oznacza to, że ukształtowanie tej właściwości w art. 17 pkt 3 k.p.c. nie utraciło założonego celu.

W nauce prawa dominuje pogląd, że sąd okręgowy jest właściwy rzeczowo w sprawach o roszczenia wynikające z Prawa prasowego bez względu na to, czy mają one charakter majątkowy, czy też niemajątkowy, o czym decyduje rodzaj sprawy, a nie charakter roszczenia.

Z art. 50 Pr.pras. wynika, że postępowanie w sprawach wynikających z Prawa prasowego prowadzi się na zasadach określonych w odrębnych przepisach, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jest to odesłanie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego co do roszczeń o charakterze cywilnoprawnym, zatem i do art. 17 pkt 3 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 10 lipca 2015 r., III CZP 36/15

Standard: 15817 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy