Majątkowy charakter żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego

Sprawa o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest sprawą o prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 922 § 1 k.c., w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, dlatego prawo do spadku z istoty swej ma charakter majątkowy. W konsekwencji żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego wywiera wpływ na stosunki majątkowe stron. Nawet w wyjątkowej sytuacji przedstawionej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2003 r., V CKN 1871/00, gdy z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego występuje osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych danego spadkodawcy, która w konkretnych okolicznościach nie doszłaby do dziedziczenia, stopień nasilenia cech przypisywanych prawom majątkowym jest tak znaczący, że uzasadnia zakwalifikowanie sprawy do kategorii spraw o prawa majątkowe. Można tu wprawdzie dopatrywać się pewnych elementów praw osobistych, ale pozostają one zdecydowanie na drugim planie.

Żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego zmierza przede wszystkim do realizacji interesów majątkowych uprawnionego przez wyeliminowanie określonej osoby z kręgu spadkobierców, a przez to do nowego ukształtowania kręgu osób, na które przechodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego.

Postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 9/12

Standard: 15800 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Roszczenie, zgodnie z powszechnie przyjętym znaczeniem tego pojęcia, to prawo domagania się od zindywidualizowanej osoby określonego zachowania się. Przepis art. 929 k.c. daje natomiast każdej osobie mającej w tym interes uprawnienie domagania się od sądu wydania orzeczenia o charakterze konstytutywnym – uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia. Nie sposób w takiej sytuacji mówić o realizacji roszczenia, i to wyłącznie o charakterze majątkowym.

Wyrok SN z dnia 11 marca 2003 r., V CKN 1871/00

Standard: 69324 (pełna treść orzeczenia)

Prawo do spadku jest z istoty swej zawsze prawem majątkowym, niezależnie od tego, czy i jaką przedstawia wartość materialną. O tym bowiem, czy roszczenie ma charakter majątkowy, decyduje nie okoliczność, że stanowi ono korzyść majątkową, lecz to, że stanowi ono pewną pozycję - obojętne, dodatnią czy ujemną - w sferze praw majątkowych podmiotu. Taką zaś cechę ma niewątpliwie prawo do spadku, wobec czego również żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego ma charakter roszczenia majątkowego.

Postanowienie SN z dnia 7 października 1966 r., I CZ 105/66

Standard: 15799 (pełna treść orzeczenia)