Właściwość sądu jako element sądu właściwego w rozumieniu art. 45 konstytucji
Ustalenia w zakresie właściwości sądu; przekazanie sprawy sądowi właściwemu (art. 200 k.p.c.) Właściwość rzeczowa sądu okręgowego (art. 17 k.p.c.) Właściwość rzeczowa sądu rejonowego (art. 16 k.p.c.) Właściwość sądu (art. 24 - 27 k.p.k. i art. 31 - 39 k.p.k.) Prawo do sądu właściwego w rozumieniu Konstytucji
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Pojęcie właściwości sądu obejmuje swoim zakresem zarówno właściwość rzeczową, miejscową, jak i funkcjonalną, ale także właściwość szczególną – z delegacji, która stanowi wyjątek od właściwości miejscowej i wiąże się z przekazaniem sprawy innemu – niż właściwy – sądowi równorzędnemu. Właściwość z delegacji dotyczy sądu niewłaściwego miejscowo do rozpoznania sprawy według ogólnych zasad (tj. kryterium rzeczowego i miejsca), natomiast – po przekazaniu sprawy w oparciu o kryteria szczególne (np. jeśli mogłoby to przyczynić się do ograniczenia kosztów procesu i uciążliwości dojazdu na rozprawę dla jego uczestników – art. 36 k.p.k. lub wówczas, gdy w wyniku wyłączenia sędziów danego sądu nie można utworzyć składu, który mógłby sprawę rozpoznać – art. 43 k.p.k.) – sąd, któremu sprawę przekazano staje się sądem właściwym. Przekazanie sprawy na podstawie art. 36 i art. 43 k.p.k. podyktowane jest więc wystąpieniem szczególnych okoliczności określonych w ustawie, które zaistniały w sprawie i upoważniają do przekazania sprawy, przy czym decyzja w tym przedmiocie jest zastrzeżona do wyłącznej kompetencji sądu wyższego rzędu nad sądem właściwym do rozpoznania sprawy.
Uchwała SN z dnia 14 września 2022 r., I KZP 11/22
Standard: 63152 (pełna treść orzeczenia)
Przepisy o właściwości sądu mają niezwykle istotne znaczenie, albowiem ustrojodawca w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, gwarantując prawo do sądu, jako pierwszą z cech sądu wymienił „właściwość”. Zagadnienie wyboru, który z sądów posiada kompetencję do rozstrzygnięcia sprawy, winno być zatem określone precyzyjnie w przepisach procesowych. Ustawodawca realizuje ten wymóg przede wszystkim w Kodeksie postępowania cywilnego, przewidując w nim szereg przepisów ogólnych o właściwości, jak też przepisów o właściwości miejscowej i rzeczowej. Równocześnie jednak nie budzi wątpliwości, że w niektórych - co oczywiste niezwykle rzadkich - sytuacjach konieczne jest odstąpienie od tych ogólnych reguł, co znajduje uzasadnienie zwłaszcza w ekonomice procesowej i w potrzebie zapewnienia postrzegania sądu jako bezstronnego organu wymiaru sprawiedliwości.
Z unormowań konstytucyjnych wynika nakaz, by właściwość sądu została oznaczona w sposób uprzedni i abstrakcyjny, co winno gwarantować jednostce przewidywalność w zakresie tego, który sąd ma rozpoznać daną sprawę. W konsekwencji jedynie wyjątkowo właściwość sądu może być oznaczana wyłącznie na potrzeby danej sprawy, przez uprawniony do tego podmiot. Jak wskazano, wyjątki od reguły rozpoznawania spraw przez sąd właściwy nie mogą być interpretowane rozszerzająco (postanowienie SN z 5 marca 2020 r., IV CO 44/20; postanowienie SN z 10 września 2020 r., II CO 203/20; podobnie na gruncie postępowania karnego np. postanowienie SN z 15 stycznia 2003 r., IV KO 60/02; postanowienie SN z 26 września 2011 r., II KO 65/11; postanowienie Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2019 r., IV KO 91/18), jednakże równocześnie ścieśniająca wykładnia nie może prowadzić do wypaczenia założeń, które przyświecały ich wprowadzeniu.
Postanowienie SN z dnia 20 października 2020 r., II CO 216/20
Standard: 71601 (pełna treść orzeczenia)