Prawomocność i powaga rzeczy osądzonej orzeczeń nieprocesowych (art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 363-366 k.p.c.)
Prawomocność i powaga rzeczy osądzonej w postępowaniach nieprocesowych (art 523 k.p.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W postępowaniu nieprocesowym, inaczej niż w procesie, związanie prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy zależy od charakteru orzeczenia. W wypadku postanowień uwzględniających żądanie (pozytywnych, sankcjonujących, ustalających, kształtujących) związanie ma charakter bezwzględny, chyba że przepis szczególny dopuszcza uchylenie lub zmianę orzeczenia. Postanowienia oddalające żądanie sąd może natomiast zmienić zawsze, jeżeli zajdą zmiany okoliczności sprawy po uprawomocnieniu się tego postanowienia (art. 523 zdanie drugie k.p.c.). Oznacza to, że jeżeli nie ulegną zmianie okoliczności sprawy i nie znajdują zastosowania żadne przepisy szczególne, prawomocne postanowienie oddalające wniosek korzysta z powagi rzeczy osądzonej (art. 366 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).
Postanowienie SN z dnia 11 stycznia 2019 r., V CSK 545/17
Standard: 73724 (pełna treść orzeczenia)
Zasadą wprowadzoną w art. 523 k.p.c., jest niemożność zmiany ani uchylenia prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy. Ustawodawca przewidział jednak liczne odstępstwa, w dwóch sytuacjach: gdy przepis szczególny stanowi inaczej; lub gdy następuje zmiana prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek w razie zmiany okoliczności sprawy.
Z powyższego wynika, że niedopuszczalna jest wyłącznie zmiana albo uchylenie prawomocnego postanowienia orzekającego co do istoty sprawy, gdy jest to postanowienie uwzględniające wniosek i tylko wtedy, gdy przepis szczególny nie stanowi inaczej.
Prawomocne postanowienie orzekające co do istoty sprawy może być zmienione albo uchylone na mocy przepisu szczególnego, gdy:
1) w razie przeprowadzenia dowodu, że osoba uznana za zmarłą albo której zgon został stwierdzony pozostaje przy życiu, sąd postanowienie uchyli. W wypadku udowodnienia innej chwili śmierci niż oznaczona w postanowieniu o uznaniu za zmarłego, sąd uchyla postanowienie o uznaniu za zmarłego tylko wówczas, gdy równocześnie stwierdza zgon (art. 542 k.p.c.);
2) osoba, którą uznano za zmarłą lub której zgon stwierdzono, zjawi się osobiście w sądzie i wykaże swoją tożsamość, sąd niezwłocznie i bez dalszego postępowania uchyli postanowienie orzekające uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu (art. 543 k.p.c.);
3) ustała potrzeba dalszej ochrony osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, lub jej mienia – należy uchylić postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego (art. 550 § 2 k.p.c.);
4) ustaną przyczyny, dla których orzeczono ubezwłasnowolnienie, sąd je uchyli (art. 559 § 1 k.p.c.). Sąd może zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe w razie poprawy stanu zdrowia psychicznego ubezwłasnowolnionego, a gdy stan jego ulegnie pogorszeniu – zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite (art. 559 § 2 k.p.c.);
5) przemawia za tym dobro osoby, której dotyczy postępowanie sądu opiekuńczego, sąd ten może zmienić swoje postanowienie nawet prawomocne (art. 577 k.p.c.);
6) odpadnie podstawa dalszego trwania zarządu współwłasnością lub użytkowaniem sąd uchyli ten zarząd (art. 614 k.p.c.);
7) zajdą okoliczności przewidziane w art. 678, 679 albo 690 § 2 k.p.c. sąd zmieni albo uchyli prawomocne postanowienie wydane w sprawach spadkowych.
Wyrok SO w Suwałkach z dnia 20 lutego 2017 r., I Ca 578/16
Standard: 57548 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 70963