Dowód z urzędu z opinii biegłego dla ustalenia wartości składników mienia

Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla ustalenia wartości składników mienia podlegającego podziałowi w sprawie o zniesienie współwłasności należy do czynności niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Bez wyceny przez biegłego ruchomości będących przedmiotem podziału, wzgl. oparcie rozstrzygnięcia o podziale na wycenie nieaktualnej w chwili orzekania o podziale, orzeczenie sądu I instancji mogłoby być skutecznie zakwestionowane w postępowaniu rewizyjnym (por. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1983 r., III CZP 23/83, OSNCP 1984, z. 4, poz. 44). Należy to również odnieść do powtórzenia dowodu z opinii biegłego w przypadku wynikłej z inflacji zmiany wartości składników majątkowych w toku postępowania o zniesienie współwłasności przed sądem I instancji. Orzeczenie sądu powinno bowiem odpowiadać stanowi rzeczy niezbędnemu do prawidłowego orzeczenia o zgłoszonym żądaniu (por. art. 316 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Nakłada to na sąd I instancji obowiązek działania z urzędu w omawianym zakresie.

Zmiany ustawodawcze dokonane w ostatnich latach (np. uproszczenie postępowania w sprawach gospodarczych) nie uzasadniają odstępstw od dotychczasowego pojmowania w omawianym zakresie zasad prawdy obiektywnej i kontradyktoryjności w postępowaniu cywilnym, w tym także w postępowaniu nieprocesowym.

Aktualne zatem pozostaje stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 stycznia 1968 r., II CZ 14/68 (OSPiKA 1968, z 9, poz. 202), według którego sąd powinien uznać wykonanie czynności połączonej z wydatkami za konieczne do rozstrzygnięcia sprawy, choćby zaliczka na pokrycie wydatków nie została uiszczona (art. 41 ust. 3 u.o.k.s.), w wypadkach dopuszczenia z urzędu takiej czynności. Mutatis mutandis należy ten pogląd Sądu Najwyższego także odnieść do przypadków, gdy sąd obowiązany jest działać z urzędu (art. 684, 688 i art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 3 § 2 i 233 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 6 września 1991 r., III CZP 76/91

Standard: 15664