Wolność zrzeszania się - spółdzielnie

W orzecznictwie Trybunału ugruntowane jest, że spółdzielnie należy kwalifikować jako dobrowolne zrzeszenia w rozumieniu art. 12 Konstytucji, które umożliwiają korzystanie ich członkom z wolności zrzeszania się gwarantowanej przez art. 58 Konstytucji (zob.m.in. wyroki z: 5 lutego 2015 r., sygn. K 60/13, cz. III, pkt 2.2, 5.4; 12 stycznia 2012 r., sygn. Kp 10/09, OTK ZU nr 1/A/2012, poz. 4; cz. III, pkt 3.2-3.3; 29 maja 2001 r., sygn. K 5/01, OTK ZU nr 4/2001, poz. 87, cz. III, pkt 2; a także wyroki o sygn.: P 17/10, cz. III, pkt 3.2; K 64/07, cz. III, pkt 2). Stanowisko to jest spójne z przyjętą w prawie spółdzielczym definicją spółdzielni jako "dobrowolnego zrzeszenia nieograniczonej liczby osób" (art. 1 § 1 pr. spółdz.).

Trybunał konsekwentnie podkreśla, że tworzenie i działalność spółdzielni podlega ochronie konstytucyjnej - ma wymiar konstytucyjny (tak m.in. wyroki o sygn. K 5/01, cz. III, pkt 2; K 64/07, cz. III, pkt 2). Spółdzielczość (a zatem także poszczególne rodzaje spółdzielni) nie powinna być dezintegrowana i eliminowana przez rozwiązania prawne, które upodabniają ją do działalności stricte komercyjnej (zob. wyrok TK o sygn. P 17/10, cz. III, pkt 3.2).

Wyrok TK z dnia 16 czerwca 2015 r., K 25/12, OTK-A 2015/6/82, Dz.U.2015/891

Standard: 1962 (pełna treść orzeczenia)

Spółdzielnie typologicznie są osobami prawnymi typu korporacyjnego. To znaczy, że - jako zasada - dyspozycje majątkiem spółdzielni (i innych tego typu osób prawnych) powinny następować w drodze decyzji organów takiej osoby, powziętych na podstawie uformowania woli osoby prawnej, w ramach odpowiednich wewnętrznych procedur, z zachowaniem pewnego stopnia autonomii kształtowania takiej woli. Jest to cecha charakterystyczna dla wszelkich zrzeszeń, jednocześnie ograniczająca margines swobody kształtowania tej kwestii przez ustawodawcę. Przyczyna tego ograniczenia leży w okoliczności, że korporacyjne osoby prawne podlegają ochronie, wynikającej z konieczności poszanowania konstytucyjnego prawa zrzeszania się. Pominięcie tego elementu powoduje problem dodatkowy, a mianowicie konieczność oceny z punktu widzenia wolności zrzeszania się.

Wyrok TK z dnia 17 grudnia 2008 r., P 16/08, OTK-A 2008/10/181, Dz.U.2008/235/1617

Standard: 1963 (pełna treść orzeczenia)