Związanie sądu wieczystoksięgowego decyzją administracyjną

Niezależnie od przypadków tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej (decyzja została wydana przez organ niepowołany lub w zakresie przedmiotu orzeczenia bez jakiejkolwiek podstawy w obowiązującym prawie materialnym względnie z oczywistym naruszeniem reguł postępowania administracyjnego - por. uchwała (7) SN z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07 oraz wyrok SN z dnia 19 czerwca 2019 r., II CSK 288/18) - sąd wieczystoksięgowy ma obowiązek oceny skutków cywilnoprawnych decyzji administracyjnej, innych niż te, dla których przewidziane zostało orzekanie na drodze administracyjnej i objętych osnową decyzji.

Wprawdzie w judykaturze wyjaśniono, że co do zasady ostateczna decyzja administracyjna o stwierdzeniu nieważności decyzji nie stanowi wystarczającej podstawy dla wykreślenia w dziale II księgi wieczystej opartego na niej wpisu - uzasadnia jedynie dokonanie z urzędu wpisu ostrzeżenia na podstawie art. 626[13] § 1 k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 25 kwietnia 2012 r., II CSK 461/11, wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2015 r., III CSK 212/14) - jednakże zastrzeżono istotny wyjątek dotyczący sytuacji, w której w chwili rozpoznawania wniosku o wykreślenie rzeczywisty stan prawny nieruchomości byłby zgodny z poprzednim stanem prawnym istniejącym przed kwestionowanym wpisem (por. postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2019 r., IV CSK 23/18; por. też postanowienia SN z dnia 19 lipca 2006 r., I CSK 151/06, z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 665/10, z dnia 20 października 2011 r., IV CSK 13/11, wyroki SN z dnia 18 października 2012 r., II CSK 80/12,  z dnia 14 kwietnia 2016 r., IV CSK 435/15

Postanowienie SN z dnia 30 września 2020 r., I CSK 662/18

Standard: 47070 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym sąd jest związany decyzją administracyjną, która była podstawą wpisu do księgi wieczystej (wyrok z dnia 17 stycznia 2013 r., III CSK 76/12, wyrok z dnia 29 czerwca 2012 r., I CSK 541/11, wyrok z dnia 19 listopada 2004 r., V CK 251/04, Przegląd Sądowy" 2006, nr 3, s. 113, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r., III CZP 46/07, OSNC 2008, Nr 3, poz. 30).

Wyrok SN z dnia 31 stycznia 2014 r., II CSK 254/13

Standard: 15484 (pełna treść orzeczenia)

W sprawie o wpis do księgi wieczystej, którego podstawą jest decyzja administracyjna, sąd – w razie wątpliwości – bada, czy osoba stwierdzająca ostateczność i wykonalność tej decyzji była do tego uprawniona.

Sąd powszechny, nie tylko wieczystoksięgowy, nie jest uprawniony do badania i oceny merytorycznej zasadności decyzji administracyjnej. Ponieważ jednak sąd jest związany jedynie decyzją administracyjną ostateczną i wykonalną i tylko taka decyzja może być podstawą wpisu w księdze wieczystej, do zakresu kognicji sądu wieczystoksięgowego należy badanie, czy właśnie taka jest decyzja, którą wnioskodawca załączył do wniosku jako podstawę wpisu. Nie prowadzi to bowiem do merytorycznego badania decyzji ani podważania jej treści, a jedynie do stwierdzenia, czy decyzja ta spełnia wymagania określone w art. 107 k.p.a. i czy dokument złożony do akt jest urzędowo poświadczonym odpisem, w rozumieniu art. 250 § 1 k.p.c. Badaniu sądu podlega więc to, czy dokument ten ma odpowiednie pieczęcie i podpisy oraz czy decyzja administracyjna mająca być podstawą wpisu jest ostateczna i wykonalna. W zakres tego badania wchodzi zatem także i to, czy osoba, która stwierdziła ostateczność decyzji administracyjnej mającej stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej, była do tego uprawniona (por. min. orzeczenia SN z dnia 16 maja 2013 r. IV CSK 653/12, z dnia 10 kwietnia 2013 r. IV CSK 551/12 i z dnia12 grudnia 2007 r. V CSK 295/07, niepubl. oraz z dnia 7 kwietnia 1999 r. I CKN 1079/97).

Zakresem kognicji sądu wieczystoksięgowego objęte jest to, czy dokument mający być podstawą wpisu wywołuje skutki materialnoprawne uzasadniające wpis. Sąd wieczystoksięgowy musi zatem ocenić także skutki cywilnoprawne, jakie wywołuje decyzja administracyjna mająca stanowić podstawę wpisu do księgi wieczystej. Jeżeli decyzja taka z mocy ustawy pozbawiona jest w określonym zakresie skuteczności cywilnoprawnej, to w tym zakresie nie usuwa się ona spod kontroli sądu (por. m.in. orzeczenia SN z dnia 27 kwietnia 2001 r. III CKN 372/00, z dnia 12 czerwca 2003 r. IV CKN 249/01, z dnia 12 grudnia 2007 r. V CSK 295/07, z dnia 18 czerwca 2009 r. II CSK 4/09 i z dnia 20 października 2011 r. III CSK 322/10)

Postanowienie SN z dnia 23 maja 2013 r., I CSK 492/12

Standard: 68713 (pełna treść orzeczenia)