Czynność dokonana wbrew zakazowi rozporządzania prawem ustanowionemu w zabezpieczeniu (art. 752[3a] k.p.c.)

Zajęcie prawa do żądania podziału majątku wspólnego tworzy dla uprawnionego i pozostałych współwłaścicieli kategoryczny zakaz samodzielnego wykonywania zajętego prawa w jakiejkolwiek formie prawnej, sprzecznie z interesem egzekwującego wierzyciela. Naruszenie omawianego zakazu, wynikającego z zajęcia egzekucyjnego, prowadzi zatem co najmniej do nieskuteczności czynności prawnych, które zmierzają do uniemożliwienia wierzycielowi realizacji uprawnienia nabytego przez niego na podstawie skutecznego zajęcia. Skutek taki powstaje ex lege i wynika z celu prawnego instytucji zajęcia egzekucyjnego.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2017 r., II CSK 187/17 przyjęto, że właściwą sankcją w przypadku naruszenia sądowego zakazu rozporządzenia prawem rzeczowym jest w zasadzie nieważność lub co najmniej bezskuteczność czynności prawej objętej zakazem. Stanowisko to wyrażono na tle sytuacji, w której pozwany naruszył ustanowiony przeciwko niemu w postępowaniu zabezpieczającym zakaz zbywania spornej nieruchomości (art. 755 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Z racji wagi i celu sformułowanego zakazu w postępowaniu egzekucyjnym można wspomniane stanowisko rozciągnąć tym bardziej na skutki naruszenia egzekucyjnego zakazu zajęcia prawa, w tym - uprawnienia do żądania podziału majątku wspólnego małżonków.

Postanowienie z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 718/16

Standard: 15416 (pełna treść orzeczenia)

Zbycie prawa do lokalu, mimo sądowego zakazu zbycia ustanowionego w ramach zabezpieczenia powództwa, powoduje bezskuteczność zbycia w stosunku do osoby na rzecz której ustanowiono taki zakaz (wyroku SN z dnia 22 grudnia 1970 r., II CR 517/70). Umowa jest ważna erga omnes ale ten kto uzyskał zakaz zbycia może powołać się na bezskuteczność zbycia w stosunku do niego.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 5 września 2014 r., I ACa 455/14

Standard: 58680 (pełna treść orzeczenia)