Bezskuteczność umownego podziału po zajęciu prawa małżonka, do żądania podziału majątku (art. 910 § 1 pkt 1 w zw. z art. 902 i 885 k.p.c.)
Wyłączenie uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności; spory o prawo żądania zniesienia współwłasności (art. 210 k.c. i art. 618 k.p.c.) Umowny podział majątku Egzekucja z innych praw majątkowych (art. 910 k.p.c.)
Po zajęciu prawa małżonka, będącego dłużnikiem, do dokonania podziału majątku wspólnego, umowa małżonków o podziale składników tego majątku jest bezskuteczna wobec wierzyciela egzekwującego (art. 910 § 1 pkt 1 w zw. z art. 902 i 885 k.p.c.).
Zajęcie prawa do żądania podziału majątku wspólnego tworzy dla uprawnionego i pozostałych współwłaścicieli kategoryczny zakaz samodzielnego wykonywania zajętego prawa w jakiejkolwiek formie prawnej, sprzecznie z interesem egzekwującego wierzyciela. Naruszenie omawianego zakazu, wynikającego z zajęcia egzekucyjnego, prowadzi zatem co najmniej do nieskuteczności czynności prawnych, które zmierzają do uniemożliwienia wierzycielowi realizacji uprawnienia nabytego przez niego na podstawie skutecznego zajęcia. Skutek taki powstaje ex lege i wynika z celu prawnego instytucji zajęcia egzekucyjnego.
W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2017 r., II CSK 187/17 przyjęto, że właściwą sankcją w przypadku naruszenia sądowego zakazu rozporządzenia prawem rzeczowym jest w zasadzie nieważność lub co najmniej bezskuteczność czynności prawej objętej zakazem. Stanowisko to wyrażono na tle sytuacji, w której pozwany naruszył ustanowiony przeciwko niemu w postępowaniu zabezpieczającym zakaz zbywania spornej nieruchomości (art. 755 § 1 pkt 2 k.p.c.). Z racji wagi i celu sformułowanego zakazu w postępowaniu egzekucyjnym można wspomniane stanowisko rozciągnąć tym bardziej na skutki naruszenia egzekucyjnego zakazu zajęcia prawa, w tym - uprawnienia do żądania podziału majątku wspólnego małżonków.
Postanowienie z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 718/16
Standard: 15345 (pełna treść orzeczenia)