Powództwo interwencyjne w trybie art. 11 rozporządzenia nr 44/2001

W art. 11 rozporządzenia nr 44/2001 uregulowano jurysdykcję krajową dla trzech wypadków, które należy odróżnić od siebie. Po pierwsze, chodzi o powództwo interwencyjne przeciw ubezpieczycielowi w postępowaniu wywołanym powództwem poszkodowanego przeciw ubezpieczonemu (art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001). Po drugie, chodzi o bezpośrednie powództwo poszkodowanego przeciw ubezpieczycielowi (art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001). Po trzecie, chodzi o przypozwanie ubezpieczającego lub ubezpieczonego w postępowaniu wywołanym bezpośrednim powództwem poszkodowanego przeciw ubezpieczycielowi (art. 11 ust. 3 rozporządzenia nr 44/2001).

Powództwo interwencyjne znane jest systemom romańskim. Powództwo to służy wciągnięciu osoby trzeciej do toczącego się postępowania głównego albo jej wejściu do tego postępowania. Efektem tego powództwa jest to, że w postępowaniu głównym zapada nie tylko wyrok pomiędzy pierwotnymi stronami tego postępowania, ale także wyrok w stosunku do osoby trzeciej. Funkcjonalnym odpowiednikiem omawianego powództwa w systemach germańskich oraz w prawie polskim, jest - w zakresie tu relewantnym - instytucja przypozwania (art. 84-85 k.p.c.).

W związku z tym, że powództwo interwencyjne w ogóle albo w przeważającym zakresie nie jest znane w niektórych państwach członkowskich, a jego funkcjonalnym odpowiednikiem pozostaje ewentualnie instytucja przypozwania, przepis art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 stanowi, że w państwach tych zastosowanie ma właśnie ta instytucja zamiast powództwa interwencyjnego. W art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 wymieniono wprawdzie w tym kontekście tylko Niemcy, Austrię i Węgry, ale w istocie przepis ten obejmuje również Polskę. Pomijając bowiem irrelewantny w kontekście niniejszej sprawy wyjątek w postaci interwencji głównej (art. 75 k.p.c.) prawu polskiemu nie jest znane powództwo interwencyjne w postaci, o której mowa. Dla sytuacji, której to powództwo dotyczy, przewidziana jest instytucja przypozwania (art. 84-85 k.p.c.).

W kontekście treści art. 11 rozporządzenia nr 44/2001 znaczenie art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 ograniczone jest do sytuacji, której dotyczy art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001, i ewentualnie do sytuacji, którą ma na względzie art. 11 ust. 3 rozporządzenia nr 44/2001. Polega ponadto na tym, że w państwach, których systemy prawne nie znają rozwiązań takich jak powództwo interwencyjne, stosuje się instytucję przypozwania, nie dochodzi natomiast do wyłączenia prowadzenia w tych państwach postępowania.

Przepis art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 nie odnosi się zaś w żadnym razie do uregulowanej w art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001 jurysdykcji krajowej dla bezpośredniego powództwa poszkodowanego przeciw ubezpieczycielowi. Innymi słowy, art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 nie może wyłączać stosowania w którymkolwiek z państw członkowskich podstawy jurysdykcji krajowej przewidzianej w art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 grudnia 2007 r., C-463/07, w sprawie FBTO Schadeverzekeringen NV p. Jack Odenbreit (www.eur-lex.europa.eu), poszkodowany - w związku z odesłaniem w art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001 (również) do art. 9 ust. 1 lit. b rozporządzenia nr 44/2001 - może wytoczyć bezpośrednie powództwo w państwie członkowskim przed sądem miejsca, w którym znajduje się jego miejsce zamieszkania, ale pod warunkiem, że takie bezpośrednie powództwo jest dopuszczalne. Dopuszczalność tę ocenia się - w tym zakresie - jednak nie wprost na podstawie prawa państwa członkowskiego, przed którego sąd zostaje wniesione powództwo, jak to przyjęły w niniejszej sprawie Sądy pierwszej i drugiej instancji, wskazując na art. 822 § 4 k.c., lecz na podstawie prawa właściwego wskazanego miarodajną normą kolizyjną. Trzeba w związku z tym mieć na względzie wskazania wynikające z treści art. 18 rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych ("Rzym II") (Dz.Urz.UE z 2007 r., L 199, s. 40).

Postanowienie SN z dnia 21 października 2016 r., IV CSK 21/16

Standard: 15226 (pełna treść orzeczenia)