Przepadek z art. 412 k.c. a przepadek z kodeksu karnego

Instytucja środka karnego przewidzianego w art. 45 k.k. oraz instytucja przepadku korzyści wyrażona w art. 412 k.c. mają charakter niezależny, uregulowany odrębnymi ustawami, aczkolwiek nierzadko dochodzi do sytuacji, w której na tle konkretnego czynu przestępczego może być zastosowany zarówno art. 45 k.k., jak i art. 412 k.c.

Jeżeli sąd karny orzeknie przepadek korzyści uzyskanej z przestępstwa na podstawie art. 45 k.k. (obecnie ten środek karny jest obligatoryjny), to bezprzedmiotowe będzie dochodzenie przepadku w trybie art. 412 k.c., ponieważ przestanie istnieć przedmiot przepadku. Sąd cywilny będzie natomiast kompetentny wówczas, gdy w postępowaniu karnym przepadku nie orzeczono z jakichkolwiek przyczyn. Nie można również wykluczyć, że w postępowaniu cywilnym szerzej zostanie ujęty zakres przepadku.

Taka wykładnia respektowana była w judykaturze (por. uchwałę Izby Cywilnej SN z 19 grudnia 1972 r., III CZP 57/71).

Wyrok SN z dnia 23 marca 2007 r., V CSK 60/07

Standard: 36361 (pełna treść orzeczenia)

Ani kodeks cywilny, ani kodeks karny nie normują stosunku zachodzącego pomiędzy instytucją przepadku z art. 412 k.c. a przepadkiem jako karą dodatkową przewidzianą w art. 48 k.k. W tych warunkach, ponieważ przepadek z art. 412 k.c. następuje z mocy prawa już w chwili spełnienia świadczenia, podczas gdy o przepadku jako karze dodatkowej orzeka sąd karny w orzeczeniu kończącym postępowanie karne, pierwszeństwo należy dać przepadkowi ex lege i uznać, że na przejście przedmiotu świadczenia na własność Skarbu Państwa nie ma wpływu okoliczność, iż w późniejszym postępowaniu karnym sąd mógłby orzec również o przepadku tego przedmiotu w orzeczeniu konstytutywnym. Ponieważ w chwili orzekania przez sąd karny przedmiot ten stanowi już własność Skarbu Państwa z mocy art. 412 k.c., orzekanie o przepadku w postępowaniu karnym jest zbędne.

Uchwała SN cała izba SN - Izba Cywilna z dnia 19 grudnia 1972 r., III CZP 57/71

Standard: 15192 (pełna treść orzeczenia)