Korzystanie z rzeczy jako przesłanka wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

Przepisy dotyczące roszczeń uzupełniających regulują wyłącznie stosunki bezumowne w sytuacji, w której rzecz znalazła się w jakikolwiek sposób w samoistnym posiadaniu (współposiadaniu) nie właściciela i wchodzą w rachubę tylko wówczas, gdy posiadacz faktycznie i trwałe włada cudzą rzeczą.

Zgodnie z art. 224 § 1 i 2 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury i orzecznictwa, osoba, która weszła w posiadanie rzeczy za zgodą właściciela choć wie, że nie stanowi ona jego własności, ma słuszne podstawy do pozostawania w przekonaniu, że może korzystać z rzeczy zgodnie z prawem.

Mimo orzeczenia rozwodu w 2001 r. pozwany nadal korzystał ze spornej nieruchomości tak jak osoba, która zawarła umowę podobną do umowy użyczenia, skoro powódka pozostawiła mu możliwość korzystania z pomieszczeń znajdujących się na parterze budynku, zamykając natomiast i pozbawiając go dostępu do piętra budynku. Taki stan jego świadomości ,trwał co najmniej do czasu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu w sprawie o eksmisję, skoro brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że przed doręczeniem pozwu , powódka zwracała się do niego o uiszczanie jakichkolwiek opłat z tytułu używania rzeczy bądź żądała wydania rzeczy.

Skoro art. 224 § 2 k.c. wyraźnie wymaga przy przekształceniu posiadania w dobrej wierze w posiadanie w złej wierze, wiedzy posiadacza o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, względnie wiedzy odnośnie skierowania przeciwko niemu przez właściciela żądań w zakresie dotyczącym korzystania z rzeczy a przepisy dotyczące roszczeń uzupełniających nie nakładają na niego obowiązku podejmowania działań mających na celu ustalenie, czy nadal taki przymiot mu przysługuje, należy dojść do przekonania, że pozwany w spornym okresie nie był zobowiązany do zapłaty za korzystanie z nieruchomości stanowiącej w tym czasie wyłączną własność powódki. Ustawodawca wprost wskazuje, że to właściciel powinien oznajmić posiadaczowi o istnieniu takich okoliczności, które niweczą jego wiedzę o istnieniu dobrej wiary, tym bardziej w przypadku, kiedy posiadacza łączy z dotychczasowym właścicielem stosunek prawny o nieokreślnym czasie trwania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16.12.2014 r. I ACA 1332/14).

Działania powódki zmierzające do uzyskania od pozwanego wynagrodzenia za korzystanie przez niego z mieszkania, przed doręczeniem mu odpisu w sprawie o wydanie rzeczy, są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, skoro w sprawie o podział majątku wspólnego, strony zgodnie wskazały na sposób podziału i zrezygnowały z dokonywania „jakichkolwiek rozliczeń”. Co prawda wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy nie należy do roszczeń ,o których mowa w art. 618 § 1 k.p.c., jednakże postępowanie w sprawie o podział majątku wspólnego stanowi kompleksowe uregulowanie wszelkich roszczeń pomiędzy byłymi małżonkami i z tej przyczyny obowiązkiem stron podejmujących decyzje o „ rezygnacji z wszelkich rozliczeń „ jest założenie, że sprawa o podział majątku wspólnego załatwia kompleksowo wszelkie roszczenia między nimi.

Mając powyższe na względzie, wobec uznania, że pozwany , w spornym okresie , jako samoistny posiadacz w dobrej wierze , nie był zobowiązany do zapłaty za korzystanie z rzeczy stanowiącej własność powódki, Sąd orzekł jak w wyroku.

Wyrok SR w Nowym Targu z dnia 17 listopada 2016 r., I C 384/16

Standard: 7444 (pełna treść orzeczenia)