Zasady ogólne rozliczenia nakładów posiadacza z właścicielem rzeczy; zakres zwrotu nakładów
Rozliczenie nakładów (art. 226 k.c. i art. 230 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Rozliczenia między stronami na podstawie przepisów art. 226 - 230 k.c. porządkują zasady rozliczania nakładów między posiadaczem rzeczy a jej właścicielem wówczas, kiedy nie łączy ich stosunek prawny a także wtedy, kiedy łączący ich stosunek nie normuje tego rodzaju rozliczeń.
Odpowiednio stosowane przepisy art. 226 i 227 w zw. z art. 230 k.c. wymagają oceny, czy nakładów dokonał posiadacz będący w dobrej wierze, czy też w złej wierze, ewentualnie, czy dokonał ich posiadacz w dobrej wierze po dowiedzeniu się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy; zakres uprawnień posiadacza jest bowiem zróżnicowany w zależności od oceny jego wiary.
Posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy, oraz zwrotu innych nakładów, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi (art. 226 § 1 zd. pierwsze i drugie w zw. z art. 230 k.c.), może też przywrócić stan poprzedni i wówczas swobodnie zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą, chociażby stały się jej częściami składowymi (art. 227 § 1 w zw. z art. 230 k.c.). Jeżeli natomiast pozostaje w złej wierze – może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem (art. 226 § 2 w zw. z art. 230 k.c.), jest też ograniczony w swobodzie decyzji co do przywrócenia stanu poprzedniego i zabrania rzeczy przyłączonych, ponieważ właściciel może przyłączone przedmioty zatrzymać, zwracając samoistnemu posiadaczowi ich wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy.
W każdym wypadku decyduje wiara posiadacza w czasie dokonywania nakładów.
Postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2017 r., V CSK 154/17
Standard: 52262 (pełna treść orzeczenia)
Art. 226 § 2 k.c. samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem. Zastosowanie tego przepisu obejmuje przede wszystkim takie przypadki, w których posiadacz samoistny włada rzeczą bezprawnie, a zatem nie na podstawie jakiegokolwiek stosunku prawnego. Co więcej dla rozliczeń nie ma znaczenia, kto był formalnie właścicielem nieruchomości w chwili czynienia nakładów. Posiadaczowi bowiem przysługuje roszczenie o rozliczenie nakładów nie wobec każdoczesnego właściciela rzeczy, ale wobec tego, kto jest tym właścicielem w chwili jej zwrotu.
Z chwilą wydania rzeczy powstaje roszczenie samoistnego posiadacza w złej wierze o zwrot nakładów koniecznych, ponieważ na ten dopiero moment możliwa jest ocena przesłanki wzbogacenia właściciela kosztem posiadacza, jako przesłanki umożliwiającej domaganie się takich nakładów.
Zwrotu nakładów koniecznych można żądać, ale tylko w takim zakresie, w jakim właściciel bezpodstawnie wzbogaciłby się jej kosztem. Artykuł 226 § 2 kc nakazuje bowiem rozliczenie roszczenia według reguł bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i n. kc) (Uchwałę SN z dnia 5 marca 2009 r.III CZP 6/09).
Zasądzeniu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podlega kwota odpowiadająca wartości wzbogacenia istniejącego w chwili wyrokowania, co oznacza konieczność jej ustalenia według stanu wzbogacenia i cen z daty wyrokowania (zob. wyr. SN z dnia 7 maja 2009 r., IV CSK 27/09).
Wyrok SR w Nidzicy z dnia 26 kwietnia 2017 r., I C 442/16
Standard: 9152 (pełna treść orzeczenia)