Niepoczytalność objęta klamrą przestępstwa ciągłego

Stanowisko prezentowane obecnie w orzecznictwie co do niedopuszczalności prowadzenia innego postępowania w odniesieniu do zachowań objętych klamrą przestępstwa ciągłego – nie budzi akurat żadnych wątpliwości (por. uchwałę z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 29/01 – OSNKW 2002, z. 1-2, poz. 2, której zakres w rzeczywistości wykracza poza kwestię stosunku szkodliwości społecznej nowo ujawnionych fragmentów czynu ciągłego do części tego czynu wcześniej osądzonej, a także postanowienie SA w Lublinie z dnia 2 października 2002 r., II AKo 180/02 – Prok. i Pr. 2003/4/27; podobnie postanowienie SA w Katowicach z dnia 20 czerwca 2001 r., II AKo 92/01 – Prok. i Pr. 2002/5/28). W świetle tego orzecznictwa – jeżeli tylko zostały spełnione przesłanki powodujące potraktowanie określonego zachowania jako fragmentu czynu ciągłego – nie jest możliwe prowadzenie innego postępowania co zachowań podjętych przez sprawcę w okresie wyznaczonym przez początek pierwszego i zakończenie ostatniego zachowania składającego się na czyn ciągły. Jest to procesowe następstwo przyjęcia jednoczynowej koncepcji czynu ciągłego składającego się z wielu zachowań.

Należy odnotować podejmowane w doktrynie prawa karnego próby zaprezentowania rozwiązań w sytuacji wystąpienia niepoczytalności sprawcy zachowań składających się na czyn ciągły. Część autorów uważa, że poczytalność sprawcy czynu ciągłego powinna być oceniana w odniesieniu do ostatniego z zachowań wchodzących w jego skład, gdyż to ono przesądza o momencie popełnienia czynu ciągłego (por. M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas: Czyn ciągły i ciąg przestępstw w kodeksie karnym z 1997 r., (w:) Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie komentarze, zeszyt 20, Warszawa 1998, s. 69). Stanowisko to spotkało się jednak z krytyką (por. A. Marek, J. Lachowski – op. cit. s. 14), popartą propozycją wyodrębniania z czynu ciągłego zachowań popełnionych w stanie niepoczytalności i w konsekwencji wydawania wyroku skazującego obejmującego zachowania podjęte w stanie pełnej poczytalności oraz umarzającego postępowanie o czyn (zachowanie) popełniony w warunkach niepoczytalności (tamże). Podobny pogląd w tej materii wyraził A. Zoll stwierdzając, że „w wypadku gdy fragment zachowania objęty jest niepoczytalnością, to ten fragment nie może być przypisany sprawcy. Ocenie prawnej podlegać będzie tylko ten wycinek działalności sprawcy, w czasie którego sprawca miał przynajmniej ograniczoną poczytalność”(A. Zoll /red./ Kodeks Karny. Komentarz. Kraków 2004. Tom I, s. 553). Obie te koncepcje zmierzają – jak się wydaje – do rozłącznego traktowania – z punktu widzenia ciągłości czynu – zachowań podjętych w warunkach niepoczytalności oraz takich, co do których nie zachodzą okoliczności określone w art. 31 § 1 k.k. W powiązaniu ze wspomnianą na początku tendencją do zaostrzania rygorów ciągłości czynu, propozycje te są próbą odpowiedzi na problemy praktyki powstające w związku ze stosowaniem art. 12 k.k.

Postanowienie SN z dnia 29 marca 2006 r., I KZP 58/05

Standard: 14364 (pełna treść orzeczenia)