Kontratyp działania w ramach przysługujących uprawnień
Kontratypy działań i zaniechań funkcjonariusza publicznego
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Co należy rozumieć pod pojęciem „okoliczności wyłączające bezprawność”, ustawa wprost nie wyjaśnia, niemniej w nauce prawa wskazuje się na takie okoliczności, przy których czyn wypełniający znamiona przestępstwa nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem, ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki działania takie uważane są za zgodne z prawem (zob. L. Gardocki: Prawo karne, Warszawa 2007, s. 111). Okoliczności takie w orzecznictwie i literaturze prawniczej nazywa się „kontratypami”; mogą być one zarówno ustawowe, jak i pozaustawowe. Do tych drugich zalicza się działanie w granicach uprawnień i obowiązków. W piśmiennictwie prawniczym nie jest to w żaden sposób podważane.
Podstaw uchylenia odpowiedzialności karnej w przypadku omawianej konstrukcji prawnej upatruje się w wykładni systemowej (to co jest prawnie dozwolone, nie może być jednocześnie zakazane, lex specialis derogat legi generali), w zasadzie subsydiarności prawa karnego, a nawet w koncepcji negatywnych znamion przestępstwa (zob. Z. Wiernikowski: Działanie w granicach uprawnienia i obowiązku prawnego jako okoliczność wyłączająca bezprawność czynu, PiP 1987, Nr 3, s. 81; J. Lachowski [w:] System prawa karnego. Tom 4 pod red. L. K. Paprzyckiego, Warszawa 2013, s. 148). Uprawnienia wyłączające bezprawność czynu dotyczą zazwyczaj funkcjonariuszy państwa wykonujących czynności urzędowe, wśród których największe znaczenie mają niewątpliwie te związane ze stosowaniem środków przymusu.
Konkludując: kontratyp określony w art. 29 k.k. w postaci „okoliczności wyłączającej bezprawność” może polegać na usprawiedliwionym błędnym przekonaniu sprawcy o działaniu w ramach uprawnień i obowiązków.
Wyrok SN z dnia 11 października 2016 r., V KK 117/16
Standard: 20496 (pełna treść orzeczenia)
Kontratyp działania w ramach uprawnień i obowiązków, który wymaga m.in. działania w granicach kompetencji określonej przepisami prawa, istnienie w danej sprawie prawnej i faktycznej podstawy dla dokonania przedsięwziętej czynności oraz jej (czynności służbowej) realizacji w sposób określony przez odpowiednie przepisy prawne. Kontratyp ten, gdy chodzi o użycie broni a ogólnie środków przymusu przez policję był omawiany już w orzecznictwie Sądu Najwyższego w okresie międzywojennym (wyrok z dnia 27 kwietnia 1936r., 3K 428/36, Zbiór Orzeczeń 1936/11/415).
Wyrok SO w Tarnowie z dnia 11 lipca 2014 r., II Ka 292/14
Standard: 20493 (pełna treść orzeczenia)
Przepis prawa (niekoniecznie karnego) może zezwalać na zachowanie wyczerpujące znamiona czynu zabronionego stypizowane przez konkretną normę prawnokarną (por. M. Filar w: O. Górniok red.: Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2006, s. 67). Zawarty w Rozdziale III Kodeksu karnego katalog przedmiotowych okoliczności wyłączających przestępność czynu nie jest wyczerpujący. Do niewymienionych w kodeksie okoliczności wyłączających bezprawność, a co za tym idzie i przestępność czynu, należy niewątpliwie działanie w granicach uprawnień lub obowiązków określonych w ustawie lub w przepisach wydanych na podstawie ustawy. Działanie takie nie może być przestępstwem, chociażby wypełniało znamiona czynu zabronionego (por. m.in. I. Andrejew: Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1986, s. 173– 174; K. Buchała: Prawo karne materialne, Warszawa 1989, s. 247– 248; M. Cieślak: Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1990, s. 233, 250– 251).
Wyrok SO w Szczecinie z dnia 24 kwietnia 2013 r., IV Ka 1786/12
Standard: 20494 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20860 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 14267 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 43095 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 43071 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 20495 (pełna treść orzeczenia)