Wspólnik spółki cywilnej i jawnej jako podmiot odpowiedzialny z art. 296 k.k.
Podmiotowy krąg osób odpowiedzialnych za nadużycie zaufania (art. 296 k.k.)
Podmiotem występku z art. 296 § 1 k.k. o charakterze indywidualnym może być pełnomocnik ustanowiony przez mocodawcę do wykonania ściśle określonej, nawet jednorazowej czynności prawnej, o ile wywołuje ona skutki majątkowe dla podmiotu reprezentowanego przez pełnomocnika i pełnomocnik posiada samodzielność decyzyjną w zakresie ukształtowania poprzez podjęcie tej czynności stosunków majątkowych mocodawcy.
Co prawda pełnomocnik ustanawiany jest na podstawie jednostronnej czynności prawnej, której nie można zaliczyć do umów w rozumieniu prawa cywilnego, jednak jak słusznie wskazano np. w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2019 r., II AKa 292/18), pojęcie umowy na gruncie art. 296 k.k. podlega autonomicznej wykładni wyłącznie na potrzeby prawa karnego i należy je rozumieć jako akt woli mocodawcy związany z nadaniem innej osobie określonych uprawnień.
Zaakceptować należy także stanowisko wyrażone już przez Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z dnia 24 stycznia 2019 r., II AKa 23/18), że sprawcą przestępstwa z art. 296 k.k. może być także pełnomocnik, i to zarówno majątkowy, jak i procesowy, pod warunkiem ustalenia, iż posiada nie tylko uprawnienie do reprezentowania danego podmiotu na zewnątrz, lecz także dysponuje uprawnieniami do samodzielnego rozstrzygania o sprawach majątkowych, czy działalności gospodarczej tego podmiotu, np. zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia itp.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 3 marca 2022 r., II AKa 37/21
Standard: 78368 (pełna treść orzeczenia)
Dla odpowiedzialności karnej z art. 296 §1 k.k. ma znaczenie, czy oskarżony mógł samodzielnie podejmować decyzje o wydatkowaniu pieniędzy Spółki jawnej.
Do kręgu podmiotów przestępstwa określonego w art. 296 §1 k.k. nie mogą zostać zaliczone osoby wykonujące ściśle określone czynności w sposób niesamodzielny, jako wykonawcy cudzych poleceń (wyrok SN z dnia 18 grudnia 2007 roku, WA 53/07).
Patrząc z perspektywy zakresu umocowania, podmiotem czynu z art. 296 k.k. jest ten, kto wykonuje czynności zarządzające, władcze, kto dysponuje samodzielnością decyzyjną, kto kieruje sprawami majątkowymi w sposób identyczny lub zbliżony zakresowo do tego, co czynić może sam mocodawca (Małgorzata Gałązka w: Kodeks karny. Komentarz, red. Alicja Grześkowiak i Krzysztof Wiak, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2015).
Wyrok SA w Białymstoku z dnia 2 czerwca 2017 r., II AKa 106/15
Standard: 78526 (pełna treść orzeczenia)
Zawarcie spółki cywilnej nakłada na wspólnika obowiązek zajmowania się jej sprawami majątkowymi (art. 865 § 1 k.c.). Nie oznacza to jednak, że stwierdzenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu takiej spółki automatycznie pociąga za sobą odpowiedzialność karną wspólnika przewidzianą w art. 296 § 1 k.k. Jej przyjęcie wymaga wykazania, że poprzez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku wspólnik wyrządził jej znaczną szkodę majątkową.
Wyrok SN z dnia 28 lipca 2010 r., II KK 21/09
Standard: 13999 (pełna treść orzeczenia)