Regres wobec sprawcy szkody z czynu niedozwolonego o zwrot kosztów leczenia

Zagraniczna instytucja ubezpieczeń społecznych, na którą - z mocy przepisów jej prawa krajowego - przeszły roszczenia z tytułu poniesionych kosztów leczenia, nie jest uprawniona, według prawa polskiego, do dochodzenia od ubezpieczyciela, który ubezpieczył odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego - sprawcy szkody, zwrotu takich kosztów, gdy poszkodowany uległ wypadkowi komunikacyjnemu na terenie Polski.

Przedstawione zagadnienie prawne w istocie sprowadza się do pytania dotyczącego aktualności uchwały SN (7) III CZP 61/80. W uchwale tej przyjęto, że "zagraniczna instytucja ubezpieczeń społecznych, na którą z mocy przepisów jej prawa krajowego przechodzą roszczenia z tytułu poniesionych kosztów leczenia, nie jest uprawniona do dochodzenia od osoby odpowiedzialnej za szkodę według prawa polskiego zwrotu takich kosztów w sytuacji, gdy leczeniu na koszt tej instytucji został poddany poszkodowany, który uległ wypadkowi komunikacyjnemu na terenie Polski".

Rozważając ten problem należy w pierwszej kolejności rozważyć, czy istotnie trafne jest spostrzeżenie, zawarte w uzasadnieniu tej uchwały, iż skoro stosunek prawny z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma charakteru stosunku cywilnoprawnego, lecz należy do dziedziny prawa publicznego, to takie roszczenie zwrotne instytucji ubezpieczeń społecznych nie należy do sfery prawa prywatnego. W konsekwencji roszczenie takie pozostaje poza zakresem unormowań Miedzynarodowego prawa prywatnego. Poglądu tego nie można jednak podzielić. Należy przecież zauważyć, że wstąpienie w prawo zaspokojonego wierzyciela (a z taką konstrukcją prawną mamy do czynienia w niniejszej sprawie) jest instytucją prawa prywatnego. Także wierzytelność wynikająca z czynu niedozwolonego ma charakter prywatnoprawny. Jeśli tak, to takie roszczenie zwrotne podmiotu, który wstąpił w prawo zaspokojonego, ma taki sam charakter Okoliczność, iż podmiotem tym jest instytucja ubezpieczeń społecznych nie zmienia tej oceny. W konsekwencji roszczenie zwrotne tej instytucji ma charakter cywilnoprawny, a jeśli tak, objęte jest przepisami Prawa prywatnego międzynarodowego. Analiza przepisów prawa polskiego nie pozwala przyjąć, aby zagraniczna instytucja ubezpieczeń społecznych, na którą z mocy przepisów jej prawa krajowego przeszły roszczenia z tytułu poniesionych kosztów leczenia była uprawniona do dochodzenia od ubezpieczyciela ubezpieczającego odpowiedzialność cywilną sprawcy szkody zwrotu takich kosztów wówczas, gdy poszkodowany doznał szkody w Polsce, a poddawany był leczeniu poza granicami Polski. W szczególności należy podnieść, że ani przepisy ustawy z 6.2.1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zm.), ani przepisy ustawy z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) nie przyznają regresu kasie chorych oraz publicznemu samodzielnemu zakładowi opieki zdrowotnej.

Uchwała SN z dnia 3 marca 2004 r., III CZP 2/04

Standard: 13932 (pełna treść orzeczenia)

Kasie chorych oraz publicznemu samodzielnemu zespołowi opieki zdrowotnej nie przysługuje w stosunku do sprawcy szkody, wyrządzonej czynem niedozwolonym na osobie ubezpieczonej, roszczenie o zwrot poniesionych przez nich kosztów leczenia.

Roszczenia te dotyczą naprawienia tej samej szkody, spełnienie więc przez kasę chorych i świadczeniodawcę wskazanych świadczeń zdrowotnych skutkuje zgaśnięciem, w tym zakresie, podstawowego stosunku prawnego. Kasa chorych i świadczeniodawca, spełniając świadczenie zdrowotne, nie działają z zamiarem zaspokojenia wierzytelności przysługującej poszkodowanemu przeciwko sprawcy szkody, lecz wykonują jedynie własne świadczenia, za które są odpowiedzialni bezpośrednio przed poszkodowanym (ex lege).

Uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 5/01

Standard: 13931 (pełna treść orzeczenia)