Samochód jako przedmiot czynności wykonawczej czynu z art. 178a k.k.

Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym sprawę podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale składu 7 sędziów z dnia 30 października 2008 r., sygn. akt I KZP 20/08, że pojazd mechaniczny stanowi przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., a więc nie należy do kategorii przedmiotów, które służą lub są przeznaczone, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k. do popełnienia tego przestępstwa (OSNKW 2008, nr 11, poz. 88).

Piotr P. został skazany za przestępstwo wyczerpujące znamiona art. 178 a § 1 k.k. w zb. z art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., jednakże samochód osobowy, kluczyki do niego i dowód rejestracyjny nie mogą być również zaliczone do przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia występku niestosowania się do orzeczonych przez Sąd środków karnych (art. 244 k.k.).

Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2011 r., V KK 49/11

Standard: 13870

Pojazd mechaniczny stanowi przedmiot czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., a więc nie należy do kategorii przedmiotów, które służą lub są przeznaczone, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., do popełnienia tego przestępstwa.

W nauce prawa karnego przedmiot, do którego skierowana jest czynność sprawcza przestępstwa, określa się przedmiotem czynności wykonawczej, bądź równoważnie przedmiotem wykonawczym, czy wręcz przedmiotem przestępstwa (postanowienie SN z dnia 11 kwietnia 1957 r., VI KO 192/56; uchwała SN z dnia 15 września 1961 r., VI KO 3/59).

Przedmiot czynności wykonawczej występuje zwykle w znamionach przestępstw skutkowych, ale może występować także w opisie strony przedmiotowej przestępstw formalnych, do których należy występek z art. 178a § 1 k.k..

Podstawy orzeczenia przepadku przedmiotów zostały unormowane w przepisach zawartych w art. 44 k.k. Jak wynika z ich brzmienia, odrębnie uregulowano przepadek trzech kategorii przedmiotów. W § 1 - obligatoryjny, gdy przedmioty pochodzą bezpośrednio z przestępstwa (producta sceleris); w § 2 - fakultatywny, a w wypadkach określonych w ustawie obligatoryjny, jeśli służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa (instrumenta sceleris); w § 6 - fakultatywny, a w wypadkach określonych w ustawie obligatoryjny, jeśli są to przedmioty objęte zakazem wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania, przenoszenia lub przewozu, a sprawcę skazano za przestępstwo polegające na naruszeniu takich zakazów (obiecta sceleris).

Nie ma w katalogu czynności określonych w art. 44 § 6 k.k. "prowadzenia" w znaczeniu posłużenia się pojazdem mechanicznym zgodnie z jego przeznaczeniem. Dlatego też nie istnieje możliwość orzeczenia na podstawie art. 44 § 6 k.k. przepadku pojazdu mechanicznego jako przedmiotu czynności wykonawczej przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k., aczkolwiek ustawa zakazuje prowadzenia go w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. We wniosku Prokuratora Generalnego nie wskazuje się zresztą na ten przepis jako możliwą do zastosowania podstawę prawną przepadku pojazdu mechanicznego w sprawach o takie przestępstwa.

Przedmiot służący do popełnienia przestępstwa nigdy nie może być utożsamiony z przedmiotem czynności wykonawczej (postanowienie SN z dnia 11 kwietnia 1957 r., IV KO 192/56).

Konfrontacja powyższych uwag z treścią znamion przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. prowadzi do oczywistego wniosku, że pojazd mechaniczny prowadzony przez sprawcę nie jest przedmiotem, który służy do jego popełnienia. Jak bowiem wykazano, strukturalnie wyłączona jest tożsamość przedmiotu czynności wykonawczej danego typu przestępstwa i przedmiotu służącego do jego popełnienia. W nauce prawa karnego oba te pojęcia przedstawiają sobą inne znaczenia i występują w odmiennych funkcjach. Przedmiot czynności wykonawczej nie służy, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., popełnieniu przestępstwa, lecz jako składowa opisu czynności sprawczej współokreśla samą istotę typu przestępstwa.

Pojazd mechaniczny w zespole znamion przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. jest par exellence przedmiotem czynności wykonawczej. Dlatego właśnie, w pełnionej w strukturze przestępstwa funkcji, nie może on uchodzić za przedmiot służący, w rozumieniu art. 44 § 2 k.k., do popełnienia przestępstwa.

Uchwała SN (7) z dnia 30 października 2008 r., I KZP 20/08

Standard: 14077 (pełna treść orzeczenia)