Młodociany
Młodociany (art. 115 § 10 k.k.)
Zgodnie z treścią art. 115 § 10 k.k. „młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat”. Przy czym, z uwagi na użyty przez ustawodawcę spójnik „i” obie te przesłanki winny wystąpić łącznie.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 25 lipca 2013 r., II AKa 244/13
Standard: 75885 (pełna treść orzeczenia)
Zawarte w art. 115 § 10 k.k. sformułowanie „w czasie orzekania w pierwszej instancji” dotyczy czasu orzekania w tej instancji po raz pierwszy w sprawie. Sprawca, który w tym czasie był młodocianym w rozumieniu art. 115 § 10 k.k. zachowuje ten status do zakończenia postępowania prawomocnym orzeczeniem.
Przepis art. 115 § 10 k.k. zawiera definicję legalną wyrażenia „młodociany”, umiejscowionego w wielu przepisach Kodeksu karnego, w tym w art. 54 § 1. Użycie tej formy objaśnienia wyrażenia ustawowego oznacza, że ustawodawca nakazuje postrzegać sprawcę jako „młodocianego”, według kryteriów ściśle przez siebie określonych, przy stosowaniu wszystkich przepisów prawa karnego, w których ono występuje. Nie oznacza to jednak, że nie podlegają odrębnej wykładni szczegółowe określenia użyte w definicji ustawowej. Jednym z nich jest sformułowanie „w czasie orzekania w pierwszej instancji”, odnoszące się do warunku nieukończenia wtedy przez sprawcę 24 lat.
Stylizacja przepisu art. 115 § 10 kk odnosi się ogólnie do czasu orzekania w pierwszej instancji, a model postępowania karnego przewiduje nawet wielokrotne orzekanie w tej instancji, jeśli poprzedza je każdorazowo uchylenie wyroku przez sąd odwoławczy i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W praktyce może więc zdarzać się, że do czasu ponownego orzekania sprawca ukończy 24 lata.
Immanentną właściwością statusu sprawcy młodocianego w rozumieniu art. 115 § 10 kk, aktualnego w czasie pierwszego orzekania w pierwszej instancji, jest jego trwanie w toku dalszego postępowania, aż do wydania prawomocnego orzeczenia.
Odmienna wykładnia mogłaby prowadzić in concreto do naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, co wykazano wyżej przy ocenie procesowych uwarunkowań, w jakich dochodzi do ponownego orzekania w pierwszej instancji. Istnienie przesłanek „młodocianości” sprawcy przy orzekaniu w pierwszej instancji jest zatem miarodajne dla przyjęcia, że zachodzą one w czasie ponownego orzekania w tej instancji wobec tego sprawcy, także wtedy, gdy ukończył on już 24 lata. Rezultat wykładni systemowej uzasadnia rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego stwierdzeniem, że normatywne znaczenie sformułowania „w czasie orzekania w pierwszej instancji”, zawartego w art. 115 § 10 kk, odnosi się do pierwszego orzeczenia co do istoty sprawy wydanego w tej instancji.
Uchwała SN (7) z dnia 20 czerwca 2012 r., I KZP 5/12
Standard: 13821 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 75887