Oszustwo z art. 286 § 1 k.k. a oszustwa skarbowe

Z dominujących w orzecznictwie i doktrynie poglądów wynika, że wystawienie fikcyjnej faktury (faktur) prowadzącej do uszczuplenia należności podatkowej w toku ustawowej procedury samoobliczenia stanowi samodzielną dyspozycję majątkową podatnika bez czynnego udziału organu podatkowego. W tej procedurze podatnik samodzielnie bez udziału organu podatkowego ustala wysokość zobowiązania podatkowego, składa stosowną deklarację podatkową, a organ podatkowy ogranicza się do jej przyjęcia. W czasie składania deklaracji przez podatnika urząd skarbowy nie ma wiedzy jaki podatek rzeczywiście powinien być uiszczony i nie ma miejsca wówczas sytuacja, aby organ ten świadomie zaniechał egzekucji podatku, co do którego de facto nie ma wiedzy. W tej sytuacji przyjęcie przez Sąd I instancji, że bierna z istoty ustawowej rola organu podatkowego stanowi rozporządzenie mieniem w rozumieniu art. 286 § 1 kk jest niezasadne. Nie jest bowiem możliwe popełnienie tego przestępstwa przez niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego bez jego wiedzy i woli. Nie można przyjąć, aby w sytuacji gdy sprawca nie uzyskuje od wprowadzonego w błąd urzędu skarbowego zwrotu rzekomej nadpłaty, a jedynie obniża swoje zobowiązanie podatkowe, to wówczas dochodzi po stronie wprowadzonego w błąd do rozporządzenia mieniem. Przyjęcie kwalifikacji prawnej z art. 286 § 1 kk byłoby możliwe gdyby oskarżeni działali w celu uzyskania korzyści wynikającej ze zwrotu przez urząd skarbowy nadwyżki podatku naliczonego nad należnym bądź zaliczeniu jej na poczet przyszłych własnych zobowiązań. Tak sytuacja w niniejszej sprawie nie wystąpiła, tym samym brak jest konstytuowanego dla oszustwa elementu rozporządzenia mieniem dokonanego przez organ podatkowy. Niewątpliwie oskarżeni swoim działaniem wyczerpali dyspozycję art. 56 § 1 kks i art. 62 § 2 kks, ponieważ doprowadzili do uszczuplenia należność podatkowej w wyniku w wystawienia i posłużenie się fikcyjnymi fakturami przez spółki założone w tym celu. Tego rodzaju działanie w zakresie faktur stanowi jednocześnie działanie wyczerpujące dyspozycję art. 271 § 3 kk z w zb. z art. 273 kk w związku z konstrukcją idealnego zbiegu przepisów określoną w art. 8 § 1 kks.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 15 grudnia 2017 r., II AKa 356/17

Standard: 23757 (pełna treść orzeczenia)

W celu wyłudzenia mienia Skarbu Państwa stworzony został przestępczy mechanizm działania wielu firm, które w oparciu o nieprawdziwe umowy z kontrahentami zagranicznymi, puste faktury VAT, nieprawdziwe faktury eksportowe, wyłudzone dokumenty (...), przy zastosowaniu oszukańczych zabiegów wprowadzających pracowników urzędów skarbowych w błąd, co do powstania obowiązku podatkowego, dającego tytuł wypłaty stosownych kwot w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Oskarżeni fingowali, więc istnienie takiego obowiązku w celu uzyskania korzyści majątkowej kosztem mienia Skarbu Państwa.

W urzędach skarbowych, za pomocą fikcyjnych i wyłudzonych dokumentów pozorowali przeprowadzenie transakcji eksportowych, których w ogóle nie dokonano. Transakcje były fikcyjne, bowiem w rzeczywistości nie handlowano wykazanym w fakturach eksportowych towarem, nie eksportowano go do wskazanych firm zagranicznych i nie następowała też zapłata przez nie za towar.

Trafnie Sąd Okręgowy uznał tego rodzaju zachowanie się oskarżonych, jako wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., a nie art. 76 § 1 k.k.s., który winien mieć zastosowanie do osób prowadzących realną działalność gospodarczą i zobowiązanych z tego tytułu do uiszczenia VAT, podejmujących oszukańcze działania w celu zmniejszenie jego wysokości lub uzyskania nienależnego zwrotu tego podatku.

Oczywistą logiczną konsekwencją takiej oceny prawnej jest zakwalifikowanie zachowania się oskarżonych polegającego na wystawianiu fikcyjnych faktur, jako przestępstwa z art. 271 § 1 i 3 k.k., albowiem w całości zostały one wytworzone nie w ramach realnej, lecz wirtualnej działalności gospodarczej.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 maja 2016 r., II AKa 118/16

Standard: 23841 (pełna treść orzeczenia)