Współdziałanie przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego (art. 9 § 2 k.k.s, art. 20 § 2 k.k.s.)

W myśl odesłania z art. 20 § 2 k.k.s. do przestępstw skarbowych stosuje się odpowiednio m.in. przepis art. 21 § 2 k.k. regulujący odpowiedzialność ekstraneusa współdziałającego w popełnieniu przestępstwa indywidualnego.

Unormowanie z art. 21 § 2 k.k. obejmuje dwie kategorie okoliczności osobistych:

1) warunkujących odpowiedzialność karną odnośnie wszystkich przestępstw indywidualnych właściwych,

2) warunkujących surowszą odpowiedzialność karną co do przestępstw indywidualnych, niewłaściwych. Powyższe oznacza, że na gruncie k.k.s. możliwe jest przypisane współdziałania przy popełnieniu tzw. przestępstwa skarbowego indywidualnego osobie, której nie dotyczy okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, ale która wie o istnieniu tej okoliczności, po stronie innego współsprawcy.

Postanowienie SN z dnia 5 stycznia 2017 r., IV KK 462/16

Standard: 35580 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 9 § 1 k.k.s. odpowiada za sprawstwo przestępstwa karnego skarbowego zarówno ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam, jak i ten, kto wykonuje ten czyn wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, przy czym zaznaczyć należy, że większość przestępstw karnych skarbowych ma charakter indywidualny. Zgodnie z art. 9 § 2 k.k.s., okoliczność tzw. ściśle osobistą, która wyłącza, łagodzi albo zaostrza odpowiedzialność karną, ale wyłącznie taką, która nie stanowi znamienia czynu zabronionego (a więc np. status nieletniości, stan psychiczny, uprzednią karalność lub niekaralność), uwzględnia się tylko do sprawcy, którego ona dotyczy. A contrario, reguła ta nie dotyczy okoliczności należących do znamion czynu zabronionego, gdyż Kodeks karny skarbowy ściśle to zaznacza (na gruncie odpowiedzialności za przestępstwa stypizowane w Kodeksie karnym i innych ustawach karnych dodatkowych obowiązuje co prawda ta sama reguła, ale przyjmowana jest ona w oparciu o poglądy wypracowane w doktrynie, a nie na podstawie wyraźnego przepisu). Przede wszystkim należy jednak przypomnieć, że zgodnie z art. 20 § 2 k.k.s. do przestępstw skarbowych (ale już nie do wykroczeń o tym charakterze) stosuje się odpowiednio m.in. art. 21 § 2 k.k. Oznacza to, że możliwe jest, także na gruncie Kodeksu karnego skarbowego, przypisanie współdziałania przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego osobie, której wprawdzie nie dotyczy okoliczność osobista stanowiąca znamię czynu zabronionego, ale która wie o zachodzeniu tej okoliczności po stronie innego współsprawcy. Warunkiem odpowiedzialności jest więc nie posiadanie samemu danego przymiotu, ale wiedza o tej właściwości sprawcy (por. T.Grzegorczyk: Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2009, wyd. IV, s. 67).

Podsumowując tę część rozważań wskazać należy, iż ze względu na recepcję w prawie karnym skarbowym przepisu o odpowiedzialności współdziałających za przestępstwa indywidualne, a więc gdy okoliczność osobista stanowi znamię czynu zabronionego, przypisanie R.A. przestępstwa tzw. oszustwa podatkowego było możliwe wobec poczynionego ustalenia, iż niezależnie od tego, czy on sam był podatnikiem podatku VAT, posiadał wiedzę o obowiązkach spoczywających na współsprawcach, to jest Ryszardzie K. i Marzenie R.

Wyrok SN z dnia 26 marca 2014 r., III KK 396/13

Standard: 13688 (pełna treść orzeczenia)