Rezygnacja z funkcji przez likwidatora
Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących członków zarządu do likwidatorów (art. 280 k.s.h.)
Nie jest skuteczne oświadczenie woli jedynego likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji o rezygnacji z pełnionej funkcji złożone jedynemu wspólnikowi tej spółki.
Zgodnie z treścią art. 280 k.s.h., o ile przepisy rozdziału 6 Kodeksu spółek handlowych poświęconego rozwiązaniu i likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowią inaczej, do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu (podobne rozwiązanie zostało przyjęte w art. 466 k.s.h. w odniesieniu do spółek akcyjnych).
Ustawodawca, poza uregulowanymi w rozdziale 6 Kodeksu spółek handlowych przypadkami odwołania likwidatorów, nie wyłączył stosowania wobec likwidatorów art. 202 § 4 k.s.h. Likwidator może zatem rezygnować z funkcji a do złożenia rezygnacji, przez odesłanie zawarte w art. 202 § 5 k.s.h. ma zastosowanie art. 746 § 2 k.c. dotyczący wypowiedzenia zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Z jego treści wynika, że oświadczenie o rezygnacji jest jednostronną czynnością prawną adresowaną do spółki, która musi zostać jej zakomunikowana, gdyż do niej odnosi się zawarty w art. 61 k.c. - mający zastosowanie w związku z art. 2 k.s.h. - nakaz złożenia oświadczenia woli w taki sposób, aby adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Jest to konieczny a zarazem wystarczający warunek dojścia do skutku oświadczenia woli składanego innej osobie. Brak autonomicznych rozwiązań dotyczących reprezentacji biernej spółki kapitałowej przy składaniu oświadczenia woli o rezygnacji z pełnienia funkcji przez likwidatora spółki usprawiedliwia zastosowanie zasad właściwych dla składania rezygnacji przez członka zarządu tej spółki.
Pomimo wyrażanych w piśmiennictwie wątpliwości co do tego, czy likwidator jest członkiem organu spółki, czy jej przedstawicielem, na potrzeby składania oświadczeń woli o rezygnacji z pełnionej funkcji należy dokładnie tak samo traktować likwidatora jak członka zarządu.
W wyroku z dnia 27 stycznia 2010 r., II CSK 301/02.) Sąd Najwyższy uznał, że do składania oświadczenia woli o rezygnacji do likwidatorów znajdują zastosowanie te same zasady co do członków zarządu spółki. Stanowisko to jest zbieżne z przyjmowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stosowaniem do likwidatorów w kwestiach spornych przepisów dotyczących członków zarządu.
W wyniku powyższych rozważań można przede wszystkim postawić tezę, że do rezygnacji likwidatora spółki kapitałowej stosuje się zasady dotyczące rezygnacji członka zarządu spółki kapitałowej.
W świetle poglądów wyrażonych w uzasadnieniu omawianej uchwały Sądu Najwyższego nie może być uznane za skuteczne oświadczenia woli jedynego likwidatora spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o rezygnacji z pełnionej funkcji złożone jedynemu wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i to także wtedy, gdy w tej spółce uprawnionym do powołania członka zarządu jest ten wspólnik wykonujący jednoosobowo funkcje zgromadzenia wspólników. Mając na względzie możliwe do wystąpienia istotne trudności w zastosowaniu przyjętej zasady biernej legitymacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji należy zwrócić uwagę na możliwość zastosowania szczególnego rozwiązania dotyczącego likwidatorów, przewidzianego w art. 276 § 4 k.s.h. (art. 463 § 2 k.s.h.). Przepis ten dopuszcza odwołanie likwidatora przez sąd na wniosek osób mających interes prawny. Za ważny powód, który stanowi ustawową przesłankę odwołania likwidatora, może być także uznany brak realnej możliwości złożenia przez likwidatora rezygnacji z funkcji w zwykłym trybie, przyjętym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 31 marca 2016 r.
Uchwała SN z dnia 7 kwietnia 2016 r., III CZP 84/15
Standard: 13670 (pełna treść orzeczenia)
Likwidator może złożyć rezygnację z funkcji i ma do niej zastosowanie art. 202 § 5 k.s.h. w zw. z art. 746 § 2 k.c. Odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu nakazuje przyjąć prymat oświadczenia woli przyjmującego zlecenie (likwidatora) wobec interesów spółki. Z treści art. 746 § 2 k.c. wynika, że oświadczenie o rezygnacji likwidatora jest jednostronną czynnością prawną, a więc nie wymagającą przyjęcia przez spółkę, lecz wymagającą zakomunikowania innej osobie, gdyż do niej odnosi się unormowanie zawarte w art. 61 k.c. Podmiotem zainteresowanym tym oświadczeniem w sensie materialnym jest spółka. Nie można przy tym pomijać treści art. 210 k.s.h. , który dotyczy również oświadczeń woli składanych przez strony w ramach innych stosunków obligacyjnych, niż umowa zawarta pomiędzy członkiem zarządu a spółką. Pogląd ten, wobec odesłania zawartego w art. 280 k.s.h., trzeba uznać za odnoszący się także do stosunku pomiędzy likwidatorem, a spółką w likwidacji.
Skoro w okresie likwidacji nie działał zarząd i spółka(...) nie miała powołanej rady nadzorczej, to aby oświadczenie o rezygnacji likwidatora mogło zostać przez niego skutecznie zakomunikowane powinien zostać ustanowiony do tego pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Skoro go w spółce nie było, to likwidator powinien doprowadzić do jego powołania i zakomunikować mu jednostronne oświadczenie woli o rezygnacji w sposób określony w art. 61 k.c. Zakomunikowanie oświadczenia o rezygnacji jedynemu wspólnikowi, gdy wchodziło w rachubę zastosowanie unormowania zawartego w art. 210 § 1 k.s.h., tj. powołanie uchwałą zgromadzenia wspólników pełnomocnika, nie mogło zostać uznane za skuteczne.
Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie III CSK 176/09 nie zanegował poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w sprawie II CSK 301/09, wskazując, że został on wyrażony w sytuacji, gdy spółka miała jedynie jednego wspólnika.
Odmienna sytuacja wystąpiła w odniesieniu do rezygnacji złożonej przez pozwaną Z. R.. W chwili złożenia przez nią rezygnacji spółka miała więcej niż jednego wspólnika. Zatem jej rezygnacja jako złożona zgromadzeniu wspólników, a więc organowi spółki była skuteczna.
Wyrok SA w Łodzi z dnia 4 kwietnia 2013 r., I ACa 1275/12
Standard: 50193 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 46537