Eksmisja z pomieszczenia tymczasowego

Nie ulega wątpliwości, że cywilny charakter ma sprawa o nakazanie dłużnikowi opuszczenia i opróżnienia pomieszczenia tymczasowego i bez wątpienia przynależy do drogi sądowej. Nie ma też przepisu, który wyłączałby z kompetencji sądów powszechnych rozpoznawanie spraw tej kategorii. Również art. 1046 k.p.c. nie przekazuje rozpoznawania spraw o opróżnienie pomieszczenia tymczasowego do kompetencji innego podmiotu niż sąd.

Art. 1046 k.p.c. określa wyłącznie przebieg wykonania obowiązku opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, a nie odnosi się do egzekucji związanej z opróżnieniem pomieszczenia tymczasowego, którego udostępnienie było następstwem egzekucji pierwotnej i jednocześnie stanowiło jej zwieńczenie w postaci jednego z określonych przez ustawę sposobów zmierzających do zaspokojenia roszczenia wierzyciela.

Określone przez ustawodawcę w art. 1046 k.p.c. postępowanie różnić się może w zależności od tego, czy dłużnikowi przysługuje tytuł prawny do innego lokalu lub pomieszczenia, w którym może zamieszkać, czy też nie posiada on takiego tytułu i takich możliwości. W pierwszym wypadku komornik usunie dłużnika do takiego lokalu lub pomieszczenia - w ten sposób dochodzi do zaspokojenia roszczenia wierzyciela i zakończenia postępowania egzekucyjnego na podstawie określonego tytułu wykonawczego. W drugim wypadku, na komorniku spoczywa powinność wstrzymania się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina właściwa ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu, na wniosek komornika, wskaże dłużnikowi tymczasowe pomieszczenie. Termin „nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy” odnosi się do okresu wstrzymania podjęcia czynności. Natomiast w sytuacji, w której gmina wywiąże się z powinności wskazania dłużnikowi tymczasowego pomieszczenia, dochodzi do zawarcia między nimi, tj. dłużnikiem a gminą - a nie między dłużnikiem oraz (pierwotnym) wierzycielem - umowy najmu tymczasowego pomieszczenia na czas oznaczony, pod warunkiem, że dłużnik skorzysta z takiej możliwości. Jest bowiem zasadą, że w razie wskazania tymczasowego pomieszczenia dłużnik, wobec którego kieruje się egzekucję opróżnienia lokalu, powinien zostać do niego przeniesiony. Dłużnik może zająć tymczasowe pomieszczenie wyłącznie na podstawie umowy, którą w wypadku pomieszczeń należących do zasobu gminy jest umowa najmu. Wskazanie dłużnikowi tymczasowego pomieszczenia należy zatem traktować w kategoriach oferty nawiązania z nim stosunku prawnego, który dopiero będzie stanowił tytuł do korzystania z tego pomieszczenia. Także w tym wypadku, istotnym z perspektywy okoliczności niniejszej sprawy, dochodzi do zaspokojenia roszczenia wierzyciela oraz, co szczególnie istotne, do zakończenia postępowania egzekucyjnego na podstawie określonego tytułu wykonawczego (tytuły wydanego w związku z opróżnieniem lokalu mieszkalnego).

Z uregulowaną w art. 1046 k.p.c. egzekucją z lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika związane są postanowienia ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 25a u.o.p.l. gmina tworzy zasób tymczasowych pomieszczeń, które przeznacza się na wynajem. Z kolei art. 25b u.o.p.l. wskazuje, że umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż sześć miesięcy. Natomiast art. 25c u.o.p.l. stanowi, że umowę najmu tymczasowego pomieszczenia zawiera się z osobą, wobec której wszczęto egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego w którym orzeczono obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, bez prawa do lokalu socjalnego lub zamiennego, z zastrzeżeniem art. 25d u.o.p.l. W ten sposób, na podstawie cywilnoprawnej umowy (zob. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1997 r. (III ZP 37/97, OSNAPiUS 1998/7/200), nawiązuje się odrębna relacja między dłużnikiem, a gminą, która na tle nowo ukształtowanego stosunku prawnego wynikającego z zawarcia umowy najmu staje się w tym wypadku wierzycielem.

Postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2017 r., III CZP 61/17

Standard: 13603 (pełna treść orzeczenia)