Odpowiedzialność karna notariusza na podstawie art. 231 § 1 k.k.
Odpowiedzialność notariusza Przekroczenie uprawnienia lub nie dopełnienie obowiązków w warunkach (art. 231 § 1 k.k.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Notariusz w zakresie swoich uprawnień, działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Notariusz jest powołany do uwierzytelniania dokonywanych z jego udziałem czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych) oraz do dokonywania ich zgodnie z prawem. Sporządzone przez niego dokumenty, mają charakter dokumentu urzędowego. Notariat postrzegany jest jako gwarant bezpieczeństwa prawnego i pewności.
Specyfika zawodu notariusza polega na tym, że z jednej strony, uczestnicy czynności notarialnych zwracają się o spisanie oświadczeń ich woli, zaś z drugiej strony, osoby zobowiązane do dokonania określonych czynności notarialnych mają prawo oczekiwać, że to właśnie notariusz, jego rzetelność i postępowanie zgodne z obowiązującym prawem zagwarantuje im, że ich prawa nie zostaną naruszone, a co więcej pozostaną pod odpowiednią ochroną. W ten oto sposób notariusz ma znaczący wpływ na tworzenie wizerunku porządku prawnego, a także budowanie i umacnianie zaufania społeczeństwa do podmiotów prawnych. W momencie, gdy oskarżona, jako funkcjonariusz publiczny nie dopełniła swojego obowiązku służbowego spowodowała narażenie autorytetu zawodu notariusza na utratę dobrego imienia i zaufania obywateli do działania podobnych organów państwa. W takim właśnie ujęciu zachowanie B. W. niewątpliwie ugodziło również w dobro interesu publicznego.
Oceny legalności podjętej przez oskarżoną czynności notarialnej, jej prawnej dopuszczalności należy dokonywać nie przede wszystkim z punktu widzenia przepisów prawa cywilnego, wieczystoksięgowego, jak tego dokonują również skarżący, ale z punktu widzenia przepisów prawa karnego i odpowiedzialności karnej z art. 231 § 1 k.k. W kontekście sporządzonego przez oskarżoną protokołu prostującego poprzedni akt notarialny wskazać należy, że w zasadzie każde działanie uprawnionego organu, które oparte jest o przepisy procesowe i znajduje uzasadnienie w wykładni tych przepisów jest legalne. I niezależnie od tego, czy dokonana czynność ma charakter słusznej, czy też wadliwej, skoro znajduje oparcie w obowiązujących przepisach, to już z tej racji nie można mówić o przekroczeniu uprawnień i działaniu bez należytego umocowania. Oskarżona bez wątpienia działała w oparciu o konkretny przepis ustawy, tj. art. 80 § 4 ustawy - Prawo o notariacie, jej czynność znajduje zatem uzasadnienie w obowiązujących regulacjach prawnych, a więc nosi cechy działania o charakterze legalnym, prawnie dopuszczalnym.
Wyrok SO w Szczecinie z dnia 26 listopada 2018 r., IV Ka 1741/18
Standard: 19558 (pełna treść orzeczenia)
Trzeba zgodzić się z tym poglądem wypowiedzianym w postanowieniu w sprawie V KK 219/17, że bez zweryfikowania informacji, z których wynikałyby przeciwwskazania do sporządzenia aktu notarialnego, ze względu na to, że oświadczenie strony byłoby obarczone wadą prawną, zwłaszcza tą, o której mowa w art. 82 kodeksu cywilnego, notariusz dokonujący czynności narusza zakaz wyrażony w art. 86 wymienionej ustawy, a tym samym przekracza swoje uprawnienia w rozumieniu art. 231 § 1 k.k.
Wyrok SN z dnia 10 stycznia 2018 r., V KK 247/17
Standard: 17946 (pełna treść orzeczenia)
Notariusz nie jest osobą kompetentną do diagnozowania stanu zdrowia strony z punktu widzenia jej zdolności do świadomego i swobodnego podejmowania decyzji i wyrażania woli. Jeśli zatem przepis art. 86 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie zabrania mu dokonywania czynności notarialnej, gdy poweźmie wątpliwość, czy strona ma zdolność do czynności prawej, to wcale nie oznacza, że ową wątpliwość ma warunkować wyłącznie jego subiektywne przekonanie. Gdyby tak ów przepis interpretować, to nie mógłby on pełnić w sposób założony przez ustawodawcę, funkcji chronienia przed sporządzaniem aktów notarialnych zawierających oświadczenia stron, obciążonych wadą prawną pozwalającą podważać ich skuteczność. Stąd też, źródła „wątpliwości”, których powzięcie, w myśl art. 86 pr. not aktualizuje zakaz dokonania czynności notarialnej, należy postrzegać w szerszym spektrum powinności notariusza. Nie może on kierować się w tym względzie tylko własnymi spostrzeżeniami opartymi na kontakcie ze stroną, ale winien brać pod uwagę także inne ujawniające się okoliczności, mogące wpływać na ocenę stanu poczytalności strony, w tym informacje od osób sprawujących w jakiejkolwiek formie pieczę nad osobą, która ma złożyć oświadczenie woli. Bez zweryfikowania informacji, z których wynikałyby przeciwwskazania do sporządzenia aktu notarialnego, ze względu na to, że oświadczenie strony byłoby obarczone wadą prawną, zwłaszcza tą, o której mowa w art. 82 kodeksu cywilnego, notariusz dokonujący czynności narusza zakaz wyrażony w art. 86 wymienionej ustawy, a tym samym przekracza swoje uprawnienia w rozumieniu art. 231 § 1 k.k.
Trafnie zauważa skarżący, że finalizując aktem notarialnym umowę zamiany mieszkań z udziałem R. R. jako strony, oskarżony P. C. naruszył wyrażony w tym przepisie zakaz. Jako funkcjonariusz publiczny (art. 115 § 13 pkt 3 k.k.) przekroczył on swoje uprawnienia, gdyż nie dostosował się in concreto do zakazu dokonania czynności notarialnej. Wypełnił tym znamię czynności sprawczej czynu zabronionego określonego w art. 231 § 1 k.k.
Samo uznanie zasadności zarzutu kasacji wskazującego na rażącą obrazę art. 86 pr. not, a tym samym na nietrafność stanowiska Sądu Okręgowego negującego przekroczenie uprawnień przez oskarżonego, nie przesądzało o uchyleniu zaskarżonego wyroku. Skoro bowiem przestępstwo określone w art. 231 § 1 k.k. ma charakter materialny, to przypisanie go oskarżonemu może nastąpić wtedy, gdy w postępowaniu karnym wykazano, że funkcjonariusz publiczny, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działał na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, a więc że zostało wypełnione także znamię skutku.
Postanowienie SN z dnia 14 listopada 2017 r., V KK 219/17
Standard: 17945 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 57744 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 13508 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 14358 (pełna treść orzeczenia)