Publikacja w materiale prasowym faktu skazania za przestępstwo, które uległo zatarciu

Interes społeczny może uzasadniać ujawnienie, a w wyjątkowych wypadkach upublicznienie popełnienia przez stronę przestępstwa objętego zatarciem skazania.

Mimo istotnych różnic pomiędzy konstrukcją odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych a odpowiedzialnością prawnokarną, identyczne pozostaje w obu wypadkach chronione dobro, jakim jest cześć (dobre imię). W doktrynie prawa karnego przyjmuje się, że rozgłoszenie po zatarciu skazania faktu karalności, a nawet samego faktu zatarcia skazania, jako pośrednio informującego o wcześniejszym skazaniu może stanowić przestępstwo zniesławienia. Zatajenie, że nastąpiło już zatarcie skazania, prowadzi do fałszowania rzeczywistości. Odpowiedzialność za zniesławienie może w takim wypadku wyłączyć działanie w uzasadnionym interesie społecznym (art. 213 k.k.).

Samo przeprowadzenie dowodu prawdy, polegające na wykazaniu faktu skazania uważa się generalnie za niedopuszczalne i nie skutkujące uchyleniem odpowiedzialności. Analogiczne założenie odpowiada także do reguł ochrony dóbr osobistych. Aby mogła działać fikcja prawna niekaralności, polegająca na uznaniu skazania za niebyłe, musi być pojmowana jako kierowany do wszystkich nakaz traktowania osoby, której skazanie uległo zatarciu tak, jakby nigdy nie została skazana - w ten sposób w drodze ustawowej niechlubny i infamiczny, prawdziwy fakt z przeszłości zostaje przysłonięty trwale zasłoną. Utrzymywanie tego stanu jest istotą zatarcia skazania, wobec czego wyklucza dowód prawdy, jako podstawę wyłączenia bezprawności działania podmiotu ujawniającego informację o karalności.

Nie można jednak zaprzeczyć, że w pewnych wypadkach informacja o popełnieniu w przeszłości przestępstwa może mieć znaczenie przy dokonywaniu oceny kwalifikacji moralnych, gwarancji prawidłowego działania czy określonych predyspozycji. Jednak taka potrzeba traktowana być musi jako wyjątkowa, powstająca w szczególnych okolicznościach i związana z koniecznością ochrony szczególnie cennych wartości. Ujawnienie takiego faktu z zasady nie powinno następować publicznie, nawet jeśli chodzi o osoby pełniące publiczne funkcje. Niemniej nie jest wyłączona dopuszczalność ujawnienia takiego faktu także publicznie, jeśli wymaga tego interes społeczny. Niezbędne będzie jednak każdorazowo wyważenie prawa do swobody wypowiedzi i informacji oraz prawa do ochrony dobrego imienia w drodze korzystania z dobrodziejstwa zatarcia skazania. Ocena powinna zmierzać do ustalenia, czy i jakie wnioski o cechach i właściwościach osoby skazanej w przeszłości pozwala wysnuć wiedza o popełnieniu przez nią przestępstwa.

Znaczenie może w tym wypadku mieć odległość w czasie przestępstwa, skazania i jego zatarcia, późniejsze postępowanie tej osoby i wszelkie elementy wpływające na obraz jej osobowości.

Ujawnienie zatartego skazania nie może w żadnym razie służyć stworzeniu sensacyjnej wiadomości, lecz wyłącznie zapewnieniu niezbędnej społeczeństwu informacji o rzeczywistym zagrożeniu ważnych wartości z powodu uzasadnionych obaw, że popełnione kiedyś przez tę osobę przestępstwo dowodzi takich jej właściwości, które powodują, że nie daje ona rękojmi właściwej realizacji wykonywanych zadań, ze względu na ich specyfikę, charakter, zakres uprawnień lub wątpliwą skuteczność sprawowanej nad nią kontroli.

Wyrok SN z dnia 29 października 2015 r., I CSK 893/14

Standard: 13433 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy