Ochrona relacji, w jakich jednostka pozostaje wobec innych osób, zwłaszcza stosunków rodzinnych

Dobra osobiste są uznanymi przez system prawny wartościami obejmującymi fizyczną i psychiczną integralność jednostki ludzkiej. Stanowią atrybut każdej osoby fizycznej, z którą są ściśle związane i jako takie mają indywidualny charakter; skupiają indywidualność człowieka i są chronione za pomocą konstrukcji praw podmiotowych o bezwzględnym charakterze. Dotyczy to także dobra osobistego w postaci sfery prywatności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1984 r., I CR 400/83, OSNCP 1984, nr 11, poz. 195, i z dnia 11 maja 2007 r., I CSK 47/07, nie publ.), chronionej nie tylko na podstawie art. 24 k.c., lecz także na poziomie konstytucyjnym (art. 47 Konstytucji).

Każdej osobie przysługuje własne indywidualne prawo do prywatności, chroniące prywatną sferę tej osoby i uprawniające ją do samodzielnego decydowania o ujawnieniu informacji pochodzących z tej sfery. Nie oznacza to, że pewne informacje, jeżeli dotyczą relacji, w jakich jednostka pozostaje wobec innych osób, w tym zwłaszcza stosunków rodzinnych, nie mogą być objęte domeną prywatności więcej niż jednej osoby. Sytuacja taka może wystąpić zwłaszcza w stosunkach między rodzicami a dziećmi, w których sfery prywatności rodzica i dziecka siłą rzeczy splatają się ze sobą, a stopniowe rozluźnienie tego związku następuje wraz z usamodzielnianiem się dziecka.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ujawnienie informacji dotyczących orientacji seksualnej ojca, należącej do najściślej chronionej sfery życia intymnego, naruszyło także prawo do prywatności przynależne synowi, ponieważ informacja ta dotyczyła jego życia rodzinnego. W takim ujęciu naruszenie dotyczyłoby wprawdzie własnego prawa do prywatności Patryka K., z tym że przedmiotem ujawnionej informacji były dane ze sfery intymnej ojca.

Sferą życia prywatnego są objęte informacje dotyczące życia rodzinnego i stosunków małżeńskich. Informacje te odnoszą się najogólniej do sytuacji jednostki w rodzinie, jej relacji i więzi z pozostałymi członkami rodziny, sposobu spędzania czasu w rodzinie, tajemnic rodzinnych, przeżywania i pielęgnowania rodzinnych uroczystości i zwyczajów. W judykaturze uznano w związku z tym, że naruszeniem prawa do prywatności jest ujawnienie konfliktów finansowych w rodzinie lub prowadzenia postępowania karnego w sprawie dotyczącej przemocy w rodzinie, względnie poufnych informacji dotyczących rozwodu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1984 r., I CR 400/83, OSNCP 1984, nr 11, poz. 195, i z dnia 6 grudnia 1990 r., I CR 575/90, OSP 1992, nr 10, poz. 214).

Nie budzi wątpliwości, że jedno zachowanie sprawcze może prowadzić do naruszenia dóbr osobistych i wyrządzenia krzywdy więcej niż jednej osobie. Nie zawsze musi przy tym chodzić o naruszenie tych samych dóbr osobistych. Ujawnienie prywatnych informacji, także ze sfery życia rodzinnego, może jednak, ze wzglądu na zaakcentowany wcześniej indywidualny wymiar dóbr osobistych, uzasadniać skuteczne wystąpienie z roszczeniem na podstawie art. 24 k.c. tylko przez tę osobę, której informacje te dotyczą, choćby nie była to jedyna osoba, która doznała konsekwencji w wyniku ich ujawnienia. Przepis art. 24 k.c. uprawnia, jak zwrócono uwagę w skardze kasacyjnej, do wystąpienia z roszczeniami tego, czyje dobro osobiste zostało zagrożone naruszeniem lub naruszone (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2006 r., I CSK 118/06, OSNC 2007, nr 5, poz. 77). Pozostawanie w relacji rodzinnej z osobą, której sfera prywatności została dotknięta, choćby bardzo bliskiej, nie przesądza zatem, że doszło do naruszenia prywatności innego członka rodziny. Rozstrzygające znaczenie ma w tej mierze charakter informacji lub kontekst jej ujawnienia, które muszą przesądzać, że działanie sprawcy stanowi ingerencję w prawo do prywatności osoby, która dochodzi ochrony prawnej.

Upublicznienie osobistych informacji, których treść nie dotyczy wprost osoby domagającej się ochrony, może stanowić naruszenie jej dóbr osobistych jedynie w szczególnych sytuacjach. Może tak się stać, jeżeli informacja dotycząca członka rodziny jest ujawniania w okolicznościach, które nie budzą wątpliwości co do tego, że intencją ujawniającego jest ugodzenie w cześć lub dobre imię innego członka rodziny, ewentualnie jeżeli informacja została przedstawiona przez z uwzględnieniem relacji wiążących osobę dochodzącą roszczeń z członkiem rodziny, którego informacja wprost dotyczy. Nie bez znaczenia jest w tej mierze kontekst językowy, sposób ujęcia konkretnej informacji, położenia akcentu na konkretną osobę, które uzasadnia wniosek, że dotyka ona także innej osoby niż ta, która zostaje wyeksponowana w jej treści. Nie można wreszcie wykluczyć, że ujawnienie szczegółowych informacji dotyczących członka rodziny może w wyjątkowych sytuacjach skutkować wywołaniem rozstroju zdrowia u innego członka rodziny, co przy założeniu adekwatnego związku przyczynowego uzasadniałoby przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 k.c.

Wyrok SN z dnia 26 maja 2017 r., I CSK 557/16

Standard: 13249 (pełna treść orzeczenia)