Prawo do corocznego płatnego urlopu

Prawo do corocznego urlopu (oraz wynikającego z niego prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop) ma status zasady podstawowej prawa socjalnego Unii, gwarantowanej obecnie dodatkowo na mocy art. 31 ust. 2 KPP jako unijne prawo podstawowe (zob. wyroki TS z 27 kwietnia 2023 r., C-192/22, FI przeciwko Bayerische Motoren Werke AG; z 22 września 2022 r., w sprawach połączonych C-518/20 i C-727/20 XP przeciwko Fraport AG Frankfurt Airport Services Worldwide (C-518/20) i AR przeciwko St. Vincenz-Krankenhaus GmbH (C-727/20); z 25 listopada 2021 r., w sprawie C-233/20).

Wyrok SN z dnia 19 września 2023 r., I PSKP 46/22

Standard: 76571 (pełna treść orzeczenia)

Świadczeniu socjalnemu pracodawcy, jakim jest urlop wypoczynkowy, odpowiada bowiem obowiązek lojalności pracownika, który zostaje naruszony w sytuacji, gdy pracownik wykorzystuje udzielony mu czas wolny w sposób sprzeczny z jego przeznaczeniem, godząc jednocześnie w interesy pracodawcy, np. wraca przemęczony po urlopie w związku z wykonywaniem innego zatrudnienia w tym czasie.

Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, do którego prawa nie może się zrzec (art. 152 k.p.). W doktrynie prawa pracy podejmowano wielokrotnie próby wyjaśnienia charakteru urlopu wypoczynkowego i w zasadzie zgodnie przyjmuje się, że stanowi on w sensie prawnym coroczne zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy, z zachowaniem jego prawa do wynagrodzenia za ten okres, w celu umożliwienia mu wypoczynku.

Celem urlopu jest wypoczynek, niekiedy ujmowany jako regeneracja sił, czy regeneracja „zdolności psychofizycznej do pracy”.

Urlop wypoczynkowy stanowi zatem dłuższy czas wolny od pracy zawodowej – obowiązku pozostawania w dyspozycji pracodawcy – w którym pracownik może swobodnie rozporządzać, przeznaczonym w założeniu nie tylko na bieżący odpoczynek, ale na pełną regenerację sił fizycznych i psychicznych organizmu nadwyrężonych po wielomiesięcznej pracy, na odprężenie, relaks, rozwój osobisty.

Wyrok SN z dnia 22 listopada 2022 r., II PSKP 20/22

Standard: 69166 (pełna treść orzeczenia)