Niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariuszy samorządu terytorialnego

Uznanie że oskarżonym nie można przypisać realizacji strony przedmiotowej przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. wymagało nie tylko stwierdzenia, że oskarżeni nie nadużyli uprawnień związanych z wystawianiem dokumentów w imieniu Urzędu Miasta O., gdyż takich uprawnień nie posiadali, lecz przede wszystkim wykazania, że w zakresie powierzonych im zadań w procesie wydawania wyrysów, wypisów oraz decyzji ustalających warunki zabudowy oskarżeni dopełnili swoich obowiązków. Pamiętać trzeba, że wykonanie tych zadań, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania Urzędu Miasta, wiązało się merytorycznym opracowaniem dokumentów, które miały istotne znaczenie dla właścicieli nieruchomości położonych na terenie O. i mieszkańców tego miasta. Przedstawiony w pisemnych motywach wyroku wywód wskazuje, że w ramach przeprowadzonej przez Sąd odwoławczy analizy zachowania oskarżanych wymóg ten nie został spełniony. Nie sposób przecież rozstrzygnąć o tym czy oskarżeni dopełnili, czy też nie dopełnili swoich obowiązków bez ustalenia źródeł i treści tych obowiązków. Patrząc z tej perspektywy na prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, stwierdzić należy, iż uszła uwagi Sądu Okręgowego konieczność uwzględnienia przy ocenie zachowania oskarżonych przepisów ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593, z późn. zm.). Sąd odwoławczy w ogóle nie odniósł się do tego aktu prawnego, choć w realiach niniejszej sprawy powinien on odgrywać pierwszoplanową rolę. To przecież zawarte w nim unormowania decydowały o posiadaniu przez oskarżonych 9 statusu pracownika samorządowego i określały ciążące na nich z tej racji obowiązki. Podkreślić trzeba, iż ustawowy charakter tych obowiązków wymagał od pracownika samorządowego ich realizacji, niezależnie od tego, czy zostały ujęte w umowie o pracę. Unormowania zawarte w obowiązującej w chwili czynów zarzucanych oskarżonych ustawie z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych – podobnie zresztą, jak przepisy aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tj. Dz.U. z 2016r., poz. 902) – stanowiły, że do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli (art. 15 ust. 1). Do jego obowiązków zaliczały też przestrzeganie prawa i wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie (art. 15 ust. 2 pkt 1 i 2). Co więcej, obligując pracownika samorządowego do sumiennego i starannego wypełniania poleceń przełożonego, ustawodawca nie uczynił go bezrefleksyjnym ich wykonawcą i nie uwolnił od baczenia na to, czy realizowanie powierzonych mu zadań nie prowadzi do naruszenia prawa. Przepisy wymienionej ustawy w sposób wyraźny i jednoznaczny zobowiązywały pracownika samorządowego, by w sytuacji, gdy w jego przekonaniu polecenie przełożonego jest niezgodne z prawem, przedstawił mu swoje zastrzeżenia, a polecenie wykonał dopiero po jego pisemnym potwierdzeniu, zawiadamiając jednocześnie o swoich zastrzeżeniach odpowiednio wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa albo kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej (art. 16 ust. 2). Zakazał też pracownikowi samorządowemu wykonywania poleceń, których wykonanie według jego przekonania stanowiłoby przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami (art. 16 ust. 3). Pominięcie tych kwestii przy ocenie zachowania oskarżonych każe zgodzić się ze skarżącym, gdy twierdzi, że orzeczenie Sądu odwoławczego zapadło z rażącą obrazą przepisu art. 231 § 1 i 3 k.k., która mogła mieć istotny wpływ na jego treść.

Wyrok SN z dnia 20 marca 2018 r., II KK 368/17

Standard: 13006 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, sąd, rozpoznający wniosek z art. 335 k.p.k. o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków, zobligowany jest na podstawie art. 343 k.p.k. do dokonania kontroli zasadności i legalności wniosku 4 zarówno merytorycznie, jak i pod kątem przepisów prawa materialnego jak i procesowego. Dopiero po dokonaniu takiej kontroli możliwe jest bądź uwzględnienie wniosku i wydanie wyroku (art. 343 § 6 k.p.k.), bądź zwrot sprawy prokuratorowi i ewentualne rozpoznanie jej na zasadach ogólnych (art. 343 § 7 k.p.k.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2017 r., III KK 335/17, LEX nr 2341779; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2017 r., II KK 124/17, Lex nr 2321875).

Wyrok SN z dnia 15 marca 2018 r., II KK 63/18

Standard: 13007 (pełna treść orzeczenia)