Status oskarżyciela posiłkowego w sprawie wypadku drogowego

Jak wynika z treści z art. 177 § 1 k.k. wystąpienie skutku o którym mowa w art. 157§ 1 k.k. jest warunkiem sine qua non uznania, że wypełnione zostały znamiona czynu stypizowanego w art. 177 § 1 k.k. Ponieważ przedmiotem ochrony tego przepisu jest zdrowie (w art. 177 § 2 k.k. również życie) uczestnika wypadku, tylko taka osoba – stosowanie do definicji zawartej w art. 49 § 1 k.p.k. – może w postępowania karnym, po złożeniu określonego oświadczenia (art. 54 § 1 k.p.k.), zyskać status oskarżyciela posiłkowego. Uprawnienie takie nie przysługuje natomiast na gruncie prawa karnego osobom – uczestnikom wypadku, w odniesieniu do których naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał nie dłużej niż siedem dni (art. 157 § 2 k.k.), ani też osobom, które w wyniku zaistnienia tego rodzaju zdarzenia doznały szkody o charakterze majątkowym.

Powyższe jest wynikiem depenalizacji tego rodzaju zdarzeń w aktualnie obowiązującym (od dnia 1 września 1998 r.) Kodeksie karnym, który właśnie w art. 177 § 1 k.k. ograniczył w sposób istotny znamiona czynu mającego postać wypadku drogowego w stosunku do poprzednio normującego takie zdarzenia art. 145 § 1 k.k. z 1969 r. (wówczas za wypadek drogowy odpowiadał sprawca, który naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, spowodował nieumyślnie uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby albo poważną szkodę w mieniu).

Uprawnienia do występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego nie uzasadniałby również wskazywany niekiedy w piśmiennictwie [zob. R. Stefański (w:) A. Wąsek (red.): Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2006, t. I, s. 555; J. Lachowski: Komentarz do art. 177 Kodeksu karnego, teza 2, WKK 2016, LEX el.; odmiennie: G. Bogdan (w:) A. Zoll (red.): Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Warszawa 2013, t. II, s. 501] drugi z przedmiotów ochrony objęty przepisem art. 177 § 1 k.k. jakim jest bezpieczeństwo w komunikacji, a więc stan wolny od zakłóceń w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Jest to bowiem dobro o charakterze ogólnym, a więc nie mające bezpośredniego przełożenia na dobro kierowcy pojazdu, który w wyniku wypadku drogowego nie doznał uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze określonym art. 157 § 1 k.k.

Jeżeli więc w wyniku zdarzenia przestępnego zostało naruszone lub zagrożone dobro prawne danej osoby, ale poprzez zachowanie wykraczające poza znamiona danego typu przestępstwa lub też takie, którego skutki nie są już objęte – jak w niniejszej sprawie – kryminalizacją (zniszczenie mienia w wyniku wypadku komunikacyjnego), to osoba, którą takie zdarzenie dotknęło, nie jest pokrzywdzonym w rozumieniu przepisu art. 49 § 1, choć oczywiście nie zamyka to przed nią dochodzenia swoich roszczeń na drodze cywilnej (zob. S. Steinborn: Komentarz do art. 49 Kodeksu postępowania karnego, teza 2, komentarz LEX/el. 2016).

Postanowienie SN z dnia 31 marca 2017 r., III KK 147/17

Standard: 12999 (pełna treść orzeczenia)