Ochrona pracownika jednostki samorządu terytorialnego

Trybunał Konstytucyjny stoi na stanowisku, że pracodawca samorządowy powinien mieć tyle samo praw co zwykły pracodawca, działający na podstawie przepisów kodeksu pracy. Jeśli poweźmie w jakikolwiek sposób wiadomość o ukaraniu za czyn dyskwalifikujący pracownika na danym stanowisku, ma prawo do pozbycia się go za wypowiedzeniem albo bez wypowiedzenia zgodnie z wymogami określonymi w kodeksie pracy (por. S. Płażek, Niekaralność pracowników samorządowych - wymóg rzeczywisty czy fikcja?, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2008, nr 5, s. 24).

Relacja między pracodawcą a urzędniczym pracownikiem samorządowym jest oparta na stosunku pracy. Ten stosunek prawny podlegał do 31 grudnia 2008 r. rygorom ustawy o pracownikach samorządowych z 1990 r. W sprawach nieuregulowanych, zgodnie z art. 31 ustawy o pracownikach samorządowych z 1990 r., stosowało się odpowiednio przepisy kodeksu pracy. Również obecna ustawa o pracownikach samorządowych odsyła do kodeksu pracy. Art. 43 tej ustawy stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu pracy. Spory ze stosunku pracy pracowników samorządowych rozpoznają właściwe sądy pracy.

Trybunał Konstytucyjny pragnie zatem zauważyć, że również do pracowników samorządowych będą miały zastosowanie przepisy dotyczące ochrony stosunku pracy, w tym reguły dotyczące wypowiedzenia.

Przesłanki umożliwiające wypowiedzenie tego stosunku nie mają charakteru sankcji karnej. Wymóg niekaralności stanowi ograniczenie w nawiązaniu stosunku pracy. Taka regulacja jest jednak dopuszczalna ze względu na właściwe funkcjonowanie samorządu terytorialnego i ze względu na charakter zadań wypełnianych przez urzędników samorządowych. Ustawodawca ma swobodę działań w tym zakresie.

Obowiązek rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem samorządowym skazanym prawomocnie za przestępstwo umyślne nie zwalniał pracodawcy z przestrzegania przepisów kodeksu pracy. Pracownik samorządowy nie jest zatem traktowany arbitralnie. Wypowiedzenie stosunku pracy nie jest dla niego karą w rozumieniu prawa karnego. Wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli jednej ze stron, które ma na celu zakończenie istniejącego stosunku pracy po upływie okresu wypowiedzenia (por. Z. Salwa, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2007, s. 114). Jest to sposób zerwania więzi prawnej z pracownikiem samorządowym, który nie sprostał wymaganiom dotyczącym stanowiska urzędniczego określonym w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych. Forma i tryb wypowiedzenia stanowią dla pracownika gwarancję, że stosunek prawny nie zostanie zakończony w sposób arbitralny.

Wyrok TK z dnia 20 stycznia 2009 r., P 40/07, OTK-A 2009/1/4, Dz.U.2009/11/66

Standard: 1706 (pełna treść orzeczenia)