Skuteczność oświadczenia woli; teoria doręczenia; możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia (art. 61 k.c.)

W rozumieniu art. 61 § 1 k.c. możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może, z jednej strony, być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem (faktem zapoznania się), co oznacza, że skuteczne złożeniu oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, gdyż doszła ona do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać. Z drugiej jednak strony, realna możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia woli nie może być pojmowana abstrakcyjnie, powinna być oceniana z uwzględnieniem okoliczności danego wypadku.

Otrzymanie awiza (zapoznanie się z nim) nie jest równoznaczne z dojściem do adresata oświadczenia woli w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Możliwość taka powstaje dopiero wówczas, gdy adresat oświadczenia w zwykłym biegu zdarzeń uzyskał realną możliwość zapoznania się z treścią awizowanej przesyłki pocztowej, co wymaga udania się na pocztę (por. wyroki SN: z dnia 22 marca 2017 r., III CSK 148/16; z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 215/11).

Wyrok SN z dnia 12 lipca 2023 r., II PSKP 112/21

Standard: 74475 (pełna treść orzeczenia)

Adresat pisma zawierającego oświadczenie woli, aby się uchronić od skutków domniemania prawnego wynikającego z art. 61 § 1 k.c., musi wykazać, że nie był w stanie zapoznać się z treścią tego oświadczenia. Niemożność niezwłocznego skomunikowania się z adresatem w miejscu, w którym kontakt ten powinien być możliwy, obciąża adresata. Ocena możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia woli dokonuje się w sposób mniej sformalizowany niż ma to miejsce w odniesieniu do pism sądowych, dlatego dla obalenia domniemania nie wystarczy wykazanie, że nastąpiło naruszenie zasad doręczania pism sądowych (por. m.in. postanowienie SN z dnia 28 lutego 2002 r., III CKN 1316/00).

Stanowisko to musi być jednak opatrzone tym istotnym zastrzeżeniem, że realna możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia woli nie może być pojmowana abstrakcyjnie, lecz powinna być oceniana z uwzględnieniem okoliczności danego wypadku. W konsekwencji otrzymanie awiza jest równoznaczne z dojściem do adresata oświadczenia woli w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią wówczas, gdy adresat w zwykłym biegu zdarzeń uzyskał realną możliwość zapoznania się z treścią awizowanej przesyłki pocztowej, co wymaga udania się na pocztę (por. wyroki SN z dnia 18 listopada 1999 r., I PKN 375/99, z dnia 17 czerwca 2009 r., IV CSK 53/09, z dnia 23 kwietnia 2010 r., II PK 295/09 i z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 215/11).

Postanowienie SN z dnia 16 marca 2022 r., II CSKP 239/22

Standard: 86659 (pełna treść orzeczenia)