Opinia biegłego w sprawie spowodowania wypadku

Na gruncie ocen prawnych zachowania uczestników zdarzenia w ruchu drogowym z punktu widzenia normatywnego ukształtowania zasad bezpieczeństwa tego ruchu, biegły nie może wkraczać w kompetencje sądu. Wiązanie – w znaczeniu prawno-karnego przyczynienia się do zaistnienia zdarzenia drogowego – odpowiedzialności sprawcy rażącego złamania podstawowych zasad bezpieczeństwa regulujących ruch drogowy, z obowiązkiem upewnienia się przez pieszego, czy zachowanie kierujących pojazdami odpowiada bezwzględnie obowiązującym przepisom, nie znajduje żadnej podstawy. 

Wyrok SN z dnia 26 maja 2020 r., III KK 86/20

Standard: 77187 (pełna treść orzeczenia)

Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu ruchu drogowego jest nieodzowne w przypadku wymagających wyjaśnienia zagadnień technicznych i braku innych dowodów pozwalających na odtworzenie przebiegu zdarzenia.

Postanowienie SN z dnia 23 lutego 2011 r., III KK 276/10

Standard: 13877 (pełna treść orzeczenia)

Pojęcie przyczynienia jest klasycznym terminem prawniczym aktualnie obowiązującego prawa. Dlatego też w sprawach o przestępstwa związane z ruchem pojazdów mechanicznych potrzeba sięgnięcia po opinię biegłego może zachodzić w wypadku konieczności wyjaśnienia stanu technicznego pojazdu, wymogów dotyczących jego prawidłowej eksploatacji (np. ustalenia prędkości pojazdu na podstawie śladów hamowania), stopnia kwalifikacji kierowcy i umiejętności wyboru przez niego najbardziej odpowiedniego manewru (por. wyrok SN z 23 lipca 1970 r., Rw 700/70, Lex Nr 21320), odtworzenia przebiegu zdarzenia w oparciu o ślady ujawnione w toku oględzin, a w szczególności prędkości pojazdu, toru jego ruchu, określenia miejsca potrącenia człowieka itp. (por. wyrok SN z 7 stycznia 1987 r., V KRN 474/86, OSNPG 1988, Nr 3, poz. 29), czyli - jak to się niejednokrotnie zbiorczo określa - czasoprzestrzennego "rozliczenia" dynamiki określonej kolizji drogowej. Tego rodzaju rozliczenie wymaga wiadomości specjalnych z zakresu fizyki (w szczególności dynamiki i mechaniki) oraz matematyki.

Wysnucie z takiego rozliczenia czasoprzestrzennego określonych wniosków, składające się na szeroko pojętą "ocenę dowodów", a w ślad za tak dokonaną oceną "ustalenie stanu faktycznego" oraz rozstrzygnięcie, kto i jaki przepis naruszył, jak też - co najistotniejsze - proces "ustalenia winy", czy "współ zawinienia", nie jest już zadaniem biegłego i należy do wyłącznej kompetencji sądu (por. np. wyrok SN z 27 lutego 1971 r., III k.r. 210/70, OSNKW 1971, z. 9, poz. 133; wyrok SN z 28 czerwca 1977 r., Rw 192/77, OSNKW 1977, z. 9, poz. 104; wyrok SN z 25 października 1977 r., VI KRN 256/77, OSNPG 1978, z. 7, poz. 85; wyrok SN z 3 lipca 1987 r., III k.r. 235/87, OSNKW 1988, z. 1-2; wyrok SN z 8 listopada 1994 r., III KRN 157/94, OSNKW 1994, z. 11-12, poz. 71).

Dlatego też Sąd a quo miał prawo skorzystać z tych elementów opinii biegłego P.W., które wymagały wiadomości specjalnych, natomiast wyrazić całkowicie odmienną opinię w kwestiach należących do sfery ocen prawnych, a taką kwestią jest ewentualne przyczynienie się innych współużytkowników drogi do wypadku, istotność lub brak istotności przyczynienia, a w konsekwencji powinność lub brak powinności odzwierciedlenia takiego ustalenia w treści rozstrzygnięcia, choćby tylko w płaszczyźnie wymiaru kary. Prawidłowo więc Sąd ad quem (niepotrzebnie jednak osłabiając kategoryczność wyrażanego zapatrywania prawnego) stwierdził, iż: "Wydaje się, że kwestia oceny, czy pokrzywdzony w określonej sprawie przyczynił się do zaistnienia wypadku, należy do okoliczności rozpatrywanego zdarzenia, które sąd w oparciu o stosowne dane może rozstrzygnąć samodzielnie". Niczego w tej materii nie może zmienić niefortunna decyzja innego organu procesowego, to jest Zastępcy Prokuratora Rejonowego w W., który w postanowieniu z dnia 18 sierpnia 2008 r. o powołaniu biegłego w trzech pierwszych punktach postawił biegłemu zadanie wymagające, istotnie, wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 193 § 1 k.p.k., natomiast w punkcie czwartym sformułował pytanie wręcz niedopuszczalne "czy w zaistniałych warunkach piesze Natalia i Kamila K. przyczyniły się do zaistnienia wypadku?". Biegły powinien, co do zasady, uchylić się od odpowiedzi na tak sformułowane pytanie, odwołując się do reguły iura novit curia. Sądy orzekające w niniejszej sprawie natomiast, dopuszczając - zgodnie z wnioskami składanymi przez strony procesowe, a w końcowej fazie procesu już tylko przez obrońców - kontr ekspertyzy dotyczące kwestii przyczynienia się pokrzywdzonych, czy też stopnia zawinienia oskarżonego Mariusza S., wręcz powieliłyby wskazany błąd prokuratora i uchyliłyby się od swej podstawowej powinności, to jest dokonania samodzielnej oceny prawnej zdarzenia.

Postanowienie SN z dnia 20 maja 2010 r., II KK 306/09

Standard: 12539 (pełna treść orzeczenia)