Alternatywa rozłączna

Spójnik "albo" jest uznany za formułujący w składni języka polskiego alternatywę rozłączną, tj. za kształtujący wzajemnie wykluczające się opcje. Na gruncie wykładni językowej nie ma podstaw, by twierdzić, że spójnik "lub" wyłącza taką samą interpretację, jak w odniesieniu do spójnika "albo". Rzecz bowiem w tym, że "lub" może oznaczać także niewykluczenie, iż oba określenia połączone tym spójnikiem mają swój odrębny byt, a więc występują w rozłączności.

Wyrok SN z dnia 11 października 2016 r., V KK 204/16

Standard: 12452 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z § 7 i § 8 ust. 1 Zasad techniki prawodawczej - załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r., Dz.U. Nr 100, poz. 908 (dalej jako ZTP) zdania w ustawie redaguje się zgodnie z przyjętymi powszechnie regułami składni języka polskiego w ich podstawowym i powszechnie przyjętym znaczeniu (S. Wronkowska, M. Zieliński: Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004, s. 37). W języku ogólnym spójnik "albo" oznacza możliwą wymienność albo wzajemne wykluczanie się części zdań lub zdań równorzędnych [W. Doroszewski (red.): Słownik języka polskiego. Tom I, Warszawa 1958, s. 73; M. Szymczak (red.): Słownik języka polskiego. Tom I, Warszawa 1978, s. 30; E. Sobol (red.): Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1997, s. 8]. Na gruncie logiki prawniczej spójnik ten określa alternatywę rozłączną, która oznacza, że zdanie złożone zbudowane przy użyciu tego spójnika jest prawdziwe tylko wówczas, gdy prawdziwe jest tylko jedno ze zdań składowych (A. Malinowski: Redagowanie teksu prawnego. Wybrane wskazania logiczno-językowe. Warszawa 2008, s. 71-72; L. Morawski: Zasady wykładni prawa, Toruń 2006, s. 92 i cyt. tam orzecznictwo).

Uchwała SN (7) z dnia 24 czerwca 2015 r., I KZP 5/15

Standard: 13056 (pełna treść orzeczenia)

W piśmiennictwie zaleca się ostrożność w odczytywaniu sensu przepisu przez pryzmat spójników wyrażających alternatywę, bowiem prawodawcy bardzo często zdarza się niekonsekwencja w ich użyciu, co prowadzi do niejednoznaczności tekstu i związanych z tym trudności interpretacyjnych (zob. A. Malinowski, Redagowanie tekstu prawnego. Wybrane wskazania logicznojęzykowe, Warszawa 2008, s. 72).

Wyrok SN z dnia 7 października 2009 r., IV KK 174/09

Standard: 13986 (pełna treść orzeczenia)