Gmina jako uczestnik postępowania o podział majątku wspólnego

Właściwa gmina powinna brać udział w postępowaniu jako zainteresowana wówczas, gdy sąd ma orzec o wydaniu lokalu przez jednego z byłych małżonków.

Uchwała SN z dnia 24 września 2003 r., III CZP 56/03

Standard: 54385 (pełna treść orzeczenia)

Ze względu na nałożenie na gminę właściwą ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobie, której dotyczy wydany przez sąd nakaz opróżnienia lokalu (art. 14 ust. 1 zdanie drugie u.o.p.l.), przepis art. 15 ust. 2 u.o.p.l. zobowiązuje sąd do zawiadomienia z urzędu gminy o sprawie o opróżnienie lokalu, w celu umożliwienia jej wstąpienia do sprawy. Przepis ten znajduje w pełni zastosowanie w każdej sprawie, której wynikiem jest nakazanie opróżnienia lokalu (jego wydanie), rozpoznawanej także w trybie postępowania nieprocesowego, a więc i w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, w skład którego wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Należy przy tym zwrócić uwagę, że sama okoliczność toczenia się postępowania o podział majątku wspólnego, w skład którego wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego ani nawet przewidywane przyznanie tego prawa jednemu z małżonków, nie upoważnia jeszcze do zawiadomienia gminy. Sąd powinien uczynić to tylko wówczas, gdy okoliczności sprawy będą wskazywać na możliwość orzeczenia o przyznaniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jednemu z małżonków i nakazaniu drugiemu wydania go (art. 624 zdanie drugie w związku z art. 688 i art. 567 § 3 k.p.c.).

Według art. 15 ust. 3 u.o.p.l., do udziału gminy w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego stosuje się odpowiednio przepisy o interwencji ubocznej, z wyjątkiem art. 78, 79 zdanie drugie i art. 83 k.p.c., przy czym gmina nie musi wykazywać interesu prawnego, a jej przystąpienie następuje po stronie powoda. Uregulowanie to odpowiada zasadom rozpoznawania sprawy o opróżnienie lokalu w trybie procesowym. Z istoty postępowania nieprocesowego wynika natomiast, że w postępowaniu tym nie występuje instytucja interwencji ubocznej. Odpowiednie stosowanie przepisów o procesie do postępowania nieprocesowego, gdy przepisy dotyczące tego postępowania nie stanowią inaczej (art. 13 § 2 k.p.c.), pozwala na przyjęcie, że gmina powinna wziąć udział w postępowaniu nieprocesowym, w którym sąd orzeka o opróżnieniu (wydaniu) lokalu, na prawach zainteresowanego (art. 510 § 1 k.p.c.). Jej interes we wzięciu udziału w sprawie, gdy sąd ma orzec o wydaniu lokalu, przesądza ustawa, co sprawia, że gmina nie musi wykazywać istnienia tego interesu.

Gminie uczestniczącej w postępowaniu przysługiwać będą wszystkie uprawnienia procesowe uczestnika postępowania, należy jednakże przyjąć, że uprawnienia te gmina może realizować tylko w zakresie wyznaczonym jej interesem w sprawie, ograniczającym się do kwestii istnienia bądź nieistnienia uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego przez małżonka zobowiązanego do wydania lokalu. W szczególności, wydane w sprawie orzeczenie co do istoty sprawy gmina może zaskarżyć jedynie w części obejmującym rozstrzygniecie tej kwestii. Pogląd ten uzasadnia koncepcja pokrzywdzenia (gravaminis), ujmowana w orzecznictwie i doktrynie również w kategoriach interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia.

Uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 40/03

Standard: 12213 (pełna treść orzeczenia)