Zawieszenie postępowania na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 i § 3 k.p.c. a umorzenie na podstawie art. 182 [1] § 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 174 § 1 pkt 4 i § 3 k.p.c., sąd zawiesza postępowanie z urzędu, jeżeli dotyczy ono masy upadłości, a ogłoszono upadłość likwidacyjną powoda. Na sądzie spoczywa wówczas obowiązek zawiadomienia syndyka o trwającym postępowaniu i wyznaczenie odpowiedniego terminu do wstąpienia do tego postępowania. Powyższy przepis stanowi realizację w postępowaniu sądowym ustanowionej w art. 144 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) zasady, że w wypadku, kiedy ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Powyższy obowiązek sądu ma charakter bezwzględny, a jego realizacja wywołuje skutki wsteczne - zawieszenie postępowania od chwili ogłoszenia upadłości.

Jak wynika z treści art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c., dotyczy on jedynie przypadków, kiedy w toku postępowania następuje ogłoszenie upadłości likwidacyjnej powoda. Jeśli natomiast ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku pozwanego - zastosować należy art. 182 [1] § 1 k.p.c. przewidujący w takim wypadku umorzenie postępowania. W orzecznictwie wyjaśniono już, że w przepisie tym mowa o umorzeniu całego postępowania, o czym świadczy przewidziana w art. 182 [1] § 2 k.p.c. możliwość ponownego wytoczenia powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 433/07, nie publ).

Co do zasady nie budzi zastrzeżeń pogląd Sądu Apelacyjnego, że art. 182 [1] § 1 k.p.c. znajdzie zastosowanie jedynie do postępowań będących w toku, to znaczy takich, w których nie zapadło jeszcze orzeczenie kończące sprawę i orzeczenie to nie uprawomocniło się; uprawomocnienie takiego orzeczenia kończy postępowanie, które nie może już zatem być umorzone.

Cechy postępowania o przywrócenie terminu, a w szczególności skutki, jakie wywołuje pozytywne rozpatrzenie wniosku uzasadniają konieczność "dokończenia" tego postępowania z udziałem syndyka masy upadłości. Tylko bowiem wtedy możliwa stanie się ocena, czy postępowanie powinno w całości ulec umorzeniu, a wierzytelność, której dotyczy, będzie w całości poddana ocenie w postępowaniu upadłościowym, czy też wiążący pozostanie prawomocny nakaz zapłaty, którego treść może być przedmiotem badania tylko w zakresie określonym w art. 258 p.u.n. W tym wyjątkowym wypadku, kiedy ogłoszenie upadłości nastąpiło po wydaniu i uprawomocnieniu się orzeczenia, oraz po złożeniu przez pozwanego, którego upadłość likwidacyjna dotyczy, wniosku o przywrócenie terminu do zaskarżenia tego orzeczenia, przyjąć należy zastosowanie w drodze analogii art. 174 § 3 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2010 r., III CZ 26/10

Standard: 11954 (pełna treść orzeczenia)