Obiektywny miernik staranności

Brak winy w uchybieniu terminowi powinien być oceniany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy i przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet lekkim niedbalstwem.

Postanowienie SN z dnia 10 kwietnia 2019 r., II PZ 5/19

Standard: 60981 (pełna treść orzeczenia)

Uwzględnienie wniosku o przywrócenie uchybionego terminu może nastąpić tylko w sytuacji, gdy zachowaniu się strony nie można przypisać znamion winy w jakiejkolwiek jej postaci, również winy polegającej na zwykłym niedbalstwie (braku należytej staranności).

Przy ocenie braku winy w niedochowaniu terminu procesowego bierze się pod uwagę miernik należytej staranności, jakiej można wymagać od człowieka przejawiającego dbałość o swe własne, życiowo ważne sprawy. Analizy tej dokonuje się przy tym w kontekście całokształtu okoliczności konkretnej sprawy. Stopień dbałości człowieka o własne sprawy zależy od szeregu obiektywnych uwarunkowań, wśród których szczególną rolę odgrywają przesłanki o charakterze społeczno-ekonomicznym i cywilizacyjno-kulturowym.

Przesłanki te powinny być  uwzględniane przy konstruowaniu wzorca staranności, według którego oceniane jest zachowanie strony dopuszczającej się przekroczenia terminu do dokonania oznaczonej czynności procesowej.

Przy ocenie winy strony lub jej braku w uchybieniu terminu do dokonania czynności procesowej należy brać pod rozwagę nie tylko okoliczności, które uniemożliwiły dokonanie tej czynności w terminie, lecz także okoliczności świadczące o podjęciu lub niepodjęciu przez stronę działań mających na celu zabezpieczenie się w dotrzymaniu terminu (por. postanowienia SN: z 6 października 1998 r., II CKN 8/98; z 27 października 1998 r., II PKN 385/98; z 12 marca 1999 r., I PKN 76/99; z 14 kwietnia 1999 r., II UKN 555/98; z 22 lipca 1999 r., I PKN 273/98; z 29 października 1999 r., I CKN 556/98; z 2 sierpnia 2006 r., I UZ 13/06; z 10 stycznia 2007 r., I CZ 108/06; z 26 kwietnia 2007 r., III CZ 22/07; z 30 maja 2007 r., II CSK 167/07 i z 8 października 2010 r., II PK 70/10).

Postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2017 r., I PZ 10/17

Standard: 11825 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Z zawinionym działaniem mamy do czynienia wówczas, gdy można postawić stronie zarzut niestarannego działania.

W katalogu desygnatów tego pojęcia mieści się nieprzestrzeganie wszelkich potrzebnych i możliwych środków ostrożności dla dopełnienia w terminie czynności procesowej, jeżeli wskutek tego czynności procesowej nie dokonano w terminie, a z okoliczności przypadku wynika, że przy zachowaniu tej staranności i ostrożności strona dopełniłaby tej czynności w terminie. Uchybienie w tym względzie, spowodowane nawet lekkim niedbalstwem, narusza obiektywny miernik staranności i stanowi podstawę do oddalenia wniosku o przywrócenie terminu, skoro nawet lekkie niedbalstwo świadczy o zawinionym niedokonaniu czynności w terminie (por. postanowienia SN: z dnia 8 grudnia 2004 r., I CZ 142/04; z dnia 11stycznia 2007 r., II CZ 116/06; z dnia 26 kwietnia 2007 r., III CZ 22/07; z dnia 23 listopada 2005 r., II CZ 103/05).

Postanowienie SN z dnia 12 października 2016 r., II UZ 38/16

Standard: 11826 (pełna treść orzeczenia)