Wytoczenie powództwa ekscydencyjnego przez małoletniego po osiągnięciu pełnoletności

Zgodnie z art. 98 § 1 zd. 1 k.r.o. rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Celem przedstawicielstwa ustawowego rodziców jest ochrona tych sfer interesu dziecka, które wymagają dokonywania określonych czynności prawnych (T. Sokołowski, (w:) M. Andrzejewski i in., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LEX, 2013). Póki dziecko jest małoletnie, jest ono zatem reprezentowane przez swoich rodziców jako przedstawicieli ustawowych i to oni w imieniu małoletniego dokonują czynności prawnych, mających na celu zachowanie praw majątkowych małoletniego. Norma art. 98 § 1 k.r.o. w przypadku, gdy małoletni jest osobą uprawnioną do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego uregulowanego w art. 841 k.p.c., nie jest wyłączona. Dotyczy to także terminu do wytoczenia takiego powództwa, określonego w § 3 tego artykułu.

Powyższego nie zmienia okoliczność, że zachodzi ryzyko, iż przedstawiciele ustawowi zaniechają podjęcia stosowanych czynności w imieniu małoletniego, wskutek czego termin wskazany w art. 841 § 3 k.p.c. upłynie bezskutecznie. Podkreślić należy, że niezachowanie tego terminu przez przedstawicieli ustawowych małoletniego odnosi skutki także wobec małoletniego. W efekcie dziecko nie może po uzyskaniu pełnoletności wystąpić samodzielnie z powództwem ekscydencyjnym pomimo upływu terminu miesięcznego wskazanego w art. 841 § 3 k.p.c., powołując się na fakt, że termin ten upłynął w okresie, gdy uprawniony był małoletni i nie miał w związku z tym pełnej zdolności do czynności prawnych. De lege lata przepisy prawa nie przewidują zawieszenia bądź też odroczenia w czasie początku biegu terminu określonego w art. 841 § 3 k.p.c. do momentu uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych przez małoletniego uprawnionego do wystąpienia z powództwem ekscydencyjnym.

Nie sposób wywodzić, że w konsekwencji może dojść do naruszenia prawa małoletniego do sądu. Instytucja przedstawicielstwa ustawowego po to została przewidziana przez ustawodawcę, aby prawa małoletniego, który jeszcze nie może działać w obrocie samodzielnie, były chronione poprzez działania jego przedstawicieli ustawowych, w praktyce na ogół jego rodziców. Powód do czasu osiągnięcia pełnoletności był reprezentowany przez swoich rodziców, na których spoczywał obowiązek dbałości o majątek ich dziecka. Rodzice powoda byli uprawnieni i zobowiązani do dokonywania w jego imieniu czynności koniecznych dla zachowania jego majątku - w tym do wytoczenia powództwa na podstawie art. 841 § 1 k.p.c., czego jednak nie uczynili. Bierność rodziców powoda w powyższym zakresie nie może jednak stanowić wystarczającego uzasadnienia dla podnoszonych przez powoda zarzutów naruszenia przepisów Konstytucji RP oraz EKPC.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2014 r., I ACa 1078/13

Standard: 11694 (pełna treść orzeczenia)