Orzekanie na podstawie norm prawa obcego, w którym nie przewiduje się winy rozkładu pożycia
Wina w rozwodzie (art. 57 § 1 k.r.o.)
Art. 57 § 1 k.r.o. jest normą prawa procesowego, wobec czego jego stosowanie nie jest wynikiem wskazania kolizyjnoprawnego na mocy norm prawa prywatnego międzynarodowego, lecz wynika z zasady legis fori processualis. Nie można więc rozważać stosowania art. 57 § 1 k.r.o. jako normy prawa polskiego wymuszającej swoje zastosowanie niezależnie od tego, jakie prawo stanowi statut rozwodowy (art. 8 ust. 1 p.p.m.).
Powyższe nie oznacza jednak, że art. 57 § 1 k.r.o. ma zastosowanie zawsze, bez względu na to, jakie prawo stanowi statut rozwodowy. Jego stosowanie zależy od tego, czy statut rozwodowy przypisuje materialnoprawne znaczenie winie w rozkładzie pożycia przy rozwiązywaniu małżeństwa (rozwodzie). Jeśli statut ten owej winie tego znaczenia nie przypisuje, wtedy stosowanie art. 57 § 1 k.r.o. jest bezprzedmiotowe i nie ma miejsca. O treści orzeczeń co do istoty sprawy decydują normy prawa materialnego, wobec czego art. 57 § 1 k.r.o. jako norma prawa procesowego nie daje podstaw do tego, aby modyfikować stanowisko statutu rozwodowego co do znaczenia winy.
W sytuacji, w której statut obowiązku alimentacyjnego między małżonkami albo byłymi małżonkami różnicuje przesłanki i zakres tego obowiązku w zależności od tego, czy jeden z małżonków został uznany w orzeczeniu rozwodowym za (wyłącznie) winnego rozkładu pożycia (art. 60 § 1 i § 2 k.r.o.), ocena spełnienia tego warunku jest problematyczna, gdy rozstrzygnięcie o winie w orzeczeniu rozwodowym jest wykluczone ze względu na stanowisko statutu rozwodowego w kwestii jej materialnoprawnego znaczenia przy rozwodzie. Może to dotyczyć zarówno wypadku, którym orzeczenie o rozwodzie bez orzekania o winie zapadło za granicą i zostaje ono uznane w Polsce, jak również wypadku, w którym sąd polski orzeka rozwód stosując właściwe prawo obce, w świetle którego wina w rozkładzie pożycia nie ma znaczenia materialnoprawnego przy rozwodzie.
Zagadnienie jest dyskusyjne, ale jako rozwiązanie w takiej sytuacji rozważać można taką wykładnię art. 60 § 2 k.r.o., według której sąd orzekający o obowiązku alimentacyjnym między rozwiedzionymi małżonkami powinien ad casum, przesłankowo ocenić dla celów swojego orzeczenia kwestię winy w rozkładzie pożycia.
Postanowienie SN z dnia 23 marca 2016 r., III CZP 112/15
Standard: 11612 (pełna treść orzeczenia)