Pojęcie prawa osobowego (art. 519[1] k.p.c.)

Do działu prawa osobowego należy zaś prawo regulujące kwestie dotyczące zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych i prawnych (por. postanowienia SN: z dnia 25 stycznia 2001 r., III CKN 1454/00; z dnia 6 lutego 2003 r., IV CZ 3/03; z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZ 16/06 i z dnia 23 maja 2013 r., I CZ 47/13).

W odniesieniu do osób prawnych decyduje ono bowiem o osobowości prawnej podmiotu podlegającego wpisowi i o jego istnieniu lub nieistnieniu. Do postanowień wydanych w sprawach z zakresu prawa osobowego będą więc zaliczać się tylko takie, które mają władczy charakter i prowadzą bezpośrednio do nadania osobowości prawnej bądź do unicestwienia jej bytu lub pozbawienia zdolności do czynności prawnych (por. postanowienie SN z dnia 20 lutego 2014 r., I CZ 8/14).

Postanowienie SN z dnia 6 grudnia 2018 r., II SZ 1/18

Standard: 36871 (pełna treść orzeczenia)

Jak przyjmuje się w orzecznictwie, dziedzina prawa osobowego mieści w sobie problematykę statusu osób fizycznych i prawnych, ich zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, a także ochrony dóbr osobistych, o której stanowią art. 23, 24 i 43 k.c. (por. postanowienia SN: z dnia 30 maja 2001 r., III CKN 155/01, z dnia 20 kwietnia 2011 r., I CZ 21/11 i z dnia 20 lutego 2014 r., I CZ 8/14).

W świetle systematyki kodeksu postępowania cywilnego sprawami z zakresu prawa osobowego są sprawy unormowane w dziale I tytułu II księgi drugiej części pierwszej, do których należą sprawy o uznanie za zmarłego, o stwierdzenie zgonu i o ubezwłasnowolnienie. Ponadto, do spraw z zakresu prawa osobowego mogą być zaliczone sprawy wypływające z ustaw pozakodeksowych, które wykazują silny związek z określoną wyżej problematyką prawa osobowego.

Za takie uznano m.in. sprawy z zakresu ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2064 ze zm.; por. jednak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2014 r., I CSK 484/15), sprawy dotyczące obowiązku poddania się leczeniu w zamkniętym zakładzie lecznictwa odwykowego na podstawie art. 26 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 487 ze zm.; por. postanowienie SN z dnia 5 września 2008 r., III CSK 178/08 oraz sprawy dotyczące ochrony zdrowia psychicznego (ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 546 ze zm.; por. postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2001 r., III CKN 1454/00).

Postanowienie SN z dnia 3 marca 2017 r., I CZ 28/17

Standard: 12529 (pełna treść orzeczenia)