Współpraca małżonka przy działalności gospodarczej współmałżonka

Na gruncie art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w judykaturze jednolicie przyjmuje się, że cechami konstytutywnymi pojęcia "współpracy przy działalności gospodarczej" są: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas poświęcany na realizację zadań (tak między innymi wyroki Sądu Najwyższego: z dnia: 23 kwietnia 2010 r., II UK 315/09, LEX nr 604215 i z dnia 6 stycznia 2009 r., II UK 134/08, OSNP 2010/13-14/170 oraz z dnia 18 maja 2017 r., I UK 215/16, LEX nr 2329474).

Warto również zacytować pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r. (II UK 286/07, niepublikowany), wedle którego za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń: emerytalnego i rentowych uznać można tylko taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Takie rozumienie współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej odpowiada celom ustawy systemowej wyrażającym się przymusem ubezpieczenia, na zasadzie równości wszystkich zarobkujących własną pracą (niezależnie od podstawy jej świadczenia). Podobnie Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyroku z dnia 24 lipca 2009 r. (I UK 51/09, LEX nr 529767). Okazjonalna, nieregularna pomoc udzielana przedsiębiorcy przez współmałżonka przy wykonywaniu działalności gospodarczej nie spełnia przedstawionych powyżej wymogów "współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności" i stanowi jedynie przejaw wypełniania obowiązków rodzinnych, określonych w art. 23 k.r.o. i art. 27 k.r.o. Dla rozróżnienia współpracy w prowadzeniu działalności gospodarczej od realizacji obowiązku współdziałania dla dobra rodziny i przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny przez każdego z małżonków, pomocny może się okazać zakres i profil działalności prowadzonej przez małżonka, zwłaszcza gdy drugi małżonek nie posiada predyspozycji lub kwalifikacji do wykonywania działalności współmałżonka, co z reguły będzie dyskwalifikowało małżonka przedsiębiorcy jako osobę współpracującą przy wykonywaniu działalności gospodarczej.

Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej ma służyć rozwojowi tej działalności, a nie realizacji osobistych potrzeb przedsiębiorcy i jego współmałżonka. Natomiast okazjonalna, doraźna pomoc, jaką świadczy osobie wykonującej działalność gospodarczą małżonek, pozostający z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, stanowi normalną konsekwencję obowiązku małżonków do wzajemnej pomocy oraz współdziałania dla rodziny, określonego w art. 23 i 27 k.r.o. Tego rodzaju sporadyczna pomoc, zwłaszcza w drobnych czynnościach typu odebranie towaru z hurtowni, przygotowanie formularzy bądź faktur, nie jest traktowana jako współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej w znaczeniu ustawowym (por. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 2015 r., III AUa 1002/14, LEX nr. 1711498).

Wyrok w Krakowie z dnia 27 września 2017 r., III AUa 599/16

Standard: 11386 (pełna treść orzeczenia)