Wyłączenia małżonka od dziedziczenia na podstawie art. 940 § 1 k.c.

Przepis art. 940 § 1 k.c. stanowi, że małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkobierca wystąpił o rozwód z jego winy, a żądanie rozwodu było uzasadnione.

Przepis ten zawiera odstępstwo od wyrażonej w art. 931 § 1 k.c. zasady, zgodnie z którą powołanie małżonka do dziedziczenia z ustawy jest uzależnione od istnienia formalnego węzła małżeńskiego ze spadkodawcą. Wyrok orzekający rozwód wywiera skutek ex nunc i dopiero od chwili jego uprawomocnienia przestaje istnieć między stronami związek małżeński. Jeżeli zatem wyrok rozwiązujący małżeństwo nie uprawomocnił się przed śmiercią spadkodawcy, małżonek w zasadzie pozostaje w kręgu spadkobierców ustawowych. Artykuł 940 k.c. daje jednak możliwość wyłączenia małżonka spadkodawcy, który zgodnie z powszechnym poczuciem sprawiedliwości nie powinien dziedziczyć na podstawie ustawy.

Niezależnie od tego, czy spadkodawca był powodem czy pozwanym w procesie o rozwód, musi on zgłosić co najmniej żądanie o orzeczenie rozwodu z winy obu stron. Zgłoszenie żądania stosownej treści stanowi formalny warunek, od którego spełnienia jest uzależniona możliwość wyłączenia małżonka od dziedziczenia. Bez zgłoszenia takiego żądania nie jest możliwe wyłączenie małżonka od dziedziczenia, choćby w rzeczywistości małżonek-spadkobierca był winny rozkładu pożycia (tak orzeczenie SN z dnia 5 października 1954 r., II CR 295/54; orzeczenie SN z dnia 3 maja 1961 r., 2 CR 286/60).

W procesie wytoczonym na podstawie art. 940 k.c. sąd musi zatem ustalić, czy żądanie rozwodu było uzasadnione, a więc czy zostały spełnione przesłanki rozwodowe przewidziane w art. 56 § 1 k.r.o. i czy nie występują przesłanki negatywne uniemożliwiające orzeczenie rozwodu mimo wystąpienia trwałego i zupełnego rozkładu pożycia (art. 56 § 2 i 3 k.r.o.). Ponadto sąd musi ocenić, czy małżonek-spadkobierca zawinił w rozkładzie pożycia

Wyrok SO w Łodzi z dnia 7 czerwca 2017 r., III Ca 547/17

Standard: 56532 (pełna treść orzeczenia)