Akt notarialny jako dokument urzędowy (art. 2 § 1 i 2 Pr.Not. i art. 244 k.p.c.)

Akt notarialny zalicza się do dokumentów konstytutywnych, a nie sprawozdawczych, bowiem akt określoną czynność prawną ucieleśnia i wyraża. W akcie notarialnym zawarte są oświadczenia stron, które nie korzystają z domniemania prawdziwości.

Akt notarialny jako dokument konstytutywny korzysta z domniemania prawdziwości w zakresie czynności, jaka jest dokonywana w tej formie oraz w zakresie wiedzy składającego oświadczenia o określonej treści.

Domniemanie zgodności z prawdą w wypadku aktu notarialnego odnosi się do tej jego części, w której notariusz stwierdza określone okoliczności, w tym fakt złożenia przez podmioty biorące udział w akcie oświadczeń woli lub wiedzy o określonej treści.

Gdy chodzi o oświadczenia wiedzy podmiotów biorących udział w akcie, domniemanie to rozciąga się tylko na fakt złożenia oświadczeń wiedzy o danej treści, nie obejmuje jednak kwestii, czy treść ta jest zgodna z prawdą, gdyż nie są to oświadczenia notariusza jako osoby sporządzającej taki akt, lecz tych podmiotów (wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2019 r., sygn. akt II CSK 341/18).

Z kolei domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia zawartego w dokumencie urzędowym (art. 244 § 1 i art. 252 k.p.c.) dotyczy tylko oświadczenia wiedzy pochodzącego od wystawcy tego dokumentu.

Postanowienie SN z dnia 14 października 2021 r., V CSKP 69/21

Standard: 69232 (pełna treść orzeczenia)

Do aktów notarialnych - tak jak do innych kategorii dokumentów urzędowych, a także dokumentów prywatnych - odnosi się również założenie, że dokumenty w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego o dowodzie z dokumentów (art. 2431 i nast. k.p.c.) mogą być dokumentami deklaratywnymi (opisowymi, narratywnymi, sprawozdawczymi, zaświadczającymi, zawierającymi oświadczenia wiedzy) lub dokumentami konstytutywnymi (zawierającymi oświadczenia woli, por. postanowienie SN z dnia 28 czerwca 2000 r., IV CKN 1083/00, z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CSK 180/11).

Możliwa jest sytuacja, w której dokument, w tym dokument urzędowy, w jednej części jest dokumentem deklaratywnym, a w innej części dokumentem konstytutywnym (np. dokument, który obejmuje oświadczenia woli tworzące czynność prawną może obejmować również oświadczenia wiedzy).

Domniemanie zgodności z prawdą w wypadku aktu notarialnego odnosi się do tej jego części, w której notariusz stwierdza określone okoliczności, w tym fakt złożenia przez podmioty biorące udział w akcie oświadczeń woli lub wiedzy o określonej treści. Gdy chodzi o oświadczenia wiedzy podmiotów biorących udział w akcie, domniemanie to rozciąga się tylko na fakt złożenia oświadczeń wiedzy o danej treści, nie obejmuje jednak kwestii, czy treść ta jest zgodna z prawdą, gdyż nie są to oświadczenia notariusza jako osoby sporządzającej taki akt, lecz tych podmiotów (odmiennie wyrok SN z dnia 4 czerwca 2014 r., II CSK 460/13).

Oznacza to, że akt notarialny obejmujący umowę rozwiązującą z dnia 14 maja 2009 r., zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c., stanowi dowód tego, że powódka złożyła zawarte w nim oświadczenia wiedzy o otrzymaniu kwoty 500 000 zł i pokwitowania jej odbioru (co do kwalifikacji pokwitowania zapłaty dłużnej sumy jako oświadczenia wiedzy por. wyroki SN z dnia 24 kwietnia 2008 r., IV CNP 6/08, i z dnia 2 lipca 2009 r., V CSK 4/09), nie stanowi jednak dowodu, że oświadczenia te były zgodne z prawdą.

Wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2019 r., II CSK 341/18

Standard: 65877 (pełna treść orzeczenia)