Naruszenie zasad współżycia społecznego jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dobra osobistego
Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dobra osobistego Nadużycie prawa w poszczególnych kategoriach spraw i umów
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W istocie rzeczy u podłoża naruszenia art. 5 k.c., leży założenie, iż społecznie uzasadniony interes powinien zostać zastąpiony przez koncepcję nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.), podług której, gdy doszło do naruszenia dobra osobistego, zaś sprzeciwianie się przez pokrzywdzonego działaniu naruszyciela byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego i społecznie-gospodarczym przeznaczeniem prawa, to sąd powinien odmówić przyznania ochrony pokrzywdzonemu. Uchylenie bezprawności na podstawie tego przepisu miałoby zatem znaczenie jedynie w bardzo nielicznych przypadkach, tj. tylko w przypadkach rażącej sprzeczności pomiędzy interesem jednostki a interesem społecznym, co w sprawie nie miało miejsca.
Jeżeli przyjmuje się pogląd, który leży u podłoża, ujmując w uproszczeniu, koncepcji interesu społecznego jako przesłanki uchylenia bezprawności naruszenia dobra osobistego, za którym opowiedział się Sąd Apelacyjny, że wskazane wyważanie interesów jest koniecznym elementem procesu badania bezprawności naruszenia większości dóbr osobistych i dopiero po jego dokonaniu możliwe jest przyznanie pierwszeństwa (tylko w konkretnej sytuacji, nie generalnie) jednej z kolidujących racji, to, co wymaga podkreślenia, nie jest to możliwe za pośrednictwem koncepcji nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Jej zastosowanie ma charakter wyjątkowy, ograniczony do przypadków rażących. Nie może zatem stać się regułą (stanowić miernik oceny każdego przypadku naruszenia dobra osobistego), ale może odnosić się jedynie do tych szczególnie rażących przypadków.
„Ważenie” kolidujących wartości jako zasada, nie zaś wyjątek, możliwa jest jedynie poprzez odwołanie się do koncepcji interesu społecznego jako samoistnej okoliczności wyłączającej bezprawność naruszenia dobra osobistego.
Wyrok SN z dnia 23 marca 2017 r., V CSK 262/16
Standard: 47021 (pełna treść orzeczenia)
W doktrynie prawa cywilnego zasadniczo dopuszcza się możliwości zastosowania konstrukcji nadużycia prawa na gruncie praw osobistych oraz co do uznania tej okoliczności za kontratyp uchylający ostatecznie bezprawność działań naruszyciela.
Konstrukcja nadużycia prawa dotyczy w takim samym stopniu praw majątkowych, jak i osobistych. Również w orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszcza się możliwość zastosowania konstrukcji nadużycia prawa osobistego (art. 5 k.c.) w sferze ochrony dóbr osobistych, podkreślając zarazem, że może to nastąpić jedynie w szczególnych okolicznościach danej sprawy (zob. m.in. wyrok z 28.05.1999 r., I CKN 16/98; wyrok SN z 30.04.1970 r., II CR 103/70).
Wyrok SA w Warszawie z dnia 21 marca 2017 r., VI ACa 1967/15
Standard: 10905 (pełna treść orzeczenia)
Zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego mogłoby być uznane za pozbawione cech bezprawności tylko w okolicznościach wyjątkowych, np. w sytuacji gdyby podjęte w tym kierunku działanie miało usprawiedliwienie przez wzgląd na ochronę określonego interesu, a sprzeciwienie się takiemu działaniu i żądanie ochrony prawnej pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).
Wyrok SN z dnia 28 maja 1999 r., I CKN 16/98
Standard: 55502 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 17246 (pełna treść orzeczenia)