Procesowy i materialny charakter terminu wniesienia skargi (art. 424 [6] § 1 k.p.c.)

Przy uwzględnieniu, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia inicjuje pierwszy etap dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia, termin do wniesienia skargi, mimo że stanowi element regulacji procesowej, uzyskuje w ten sposób widoczną materialnoprawną funkcję i zbliża się do przewidzianych w prawie materialnym prekluzyjnych terminów dochodzenia roszczeń; nie jest on natomiast terminem, z którym związana byłaby możliwość zmiany lub uchylenia prawomocnego orzeczenia sądu.

Taka charakterystyka rozważanego terminu, w powiązaniu z wyjątkowością analizowanej sytuacji, nie wyklucza stosowania do niego, w drodze analogii służącej usunięciu wyraźnego niedostatku legislacyjnego, unormowań moderujących bieg terminów prawa materialnego (art. 121 pkt 4 k.c.), z tym skutkiem, by bieg terminu do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ulegał zawieszeniu przez czas, w którym strona - z powodu niezależnej od siebie przeszkody związanej z koniecznością oczekiwania na decyzję organu uprawnionego do wniesienia skargi nadzwyczajnej - nie mogła dochodzić roszczenia. 

Postanowienie SN z dnia 16 lipca 2020 r., I CNP 5/20 

Standard: 45117 (pełna treść orzeczenia)

Termin do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ma podwójną – materialnoprawną i procesową – naturę. Jego procesowa funkcja oznacza, że wyznacza on okres, w którym skarga może być wniesiona, a jego niedochowanie wywołuje nie tylko skutki w zakresie prawa materialnego, ale także skutki jedynie procesowe (odrzucenie skargi – art. 424[8] § 1 k.p.c.).

Pierwiastek materialnoprawny i wynikająca z niego prekluzyjność terminu powodują, że nie jest możliwe przywrócenie tego terminu.

Funkcja procesowa tego terminu sprzeciwia się stosowaniu do niego instytucji zawieszenia lub przerwania (art. 121-123 k.c.).

Postanowienie SN z dnia 12 grudnia 2018 r., V CNP 25/18

Standard: 66260 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziany w art. 424 [6] § 1 k.p.c. dwuletni termin do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem jest z jednej strony terminem zawitym prawa materialnego, z drugiej zaś - terminem procesowym. Niedochowanie terminu wywołuje skutki materialnoprawne, bowiem w takiej sytuacji nie jest możliwe dochodzenie roszczenia odszkodowawczego od Skarbu Państwa. Procesowy charakter tego terminu wyraża się zaś w tym, że wyznacza on okres, w którym skarga może być wniesiona, a jego niedochowanie powoduje odrzucenie skargi (art. 424 [8] § 1 k.p.c.).

Sąd Najwyższy wyjaśnił już m.in. w postanowieniu z dnia 15 czerwca 2007 r., I CNP 28/07), że skutek materialnoprawny uchybienia terminu i jego prekluzyjność wykluczają możliwość przywrócenia tego terminu na podstawie art. 168 k.p.c., bez względu na to, jakie były przyczyny jego niedochowania. Jednolite stanowisko w tej kwestii znajduje wyraz także w postanowieniach Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2011 r., IV CNP 25/11, z dnia 14 czerwca 2010 r., III CNP 18/10, z dnia 7 października 2011 r., I CNP 30/11, z dnia 12 października 2012 r., III CNP 17/12; z dnia 20 grudnia 2013 r., V CNP 11/13, oraz z dnia 22 lutego 2017 r., IV CNP 53/16).

W tej sytuacji zarówno zatem wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi na niezgodność z prawem prawomocnego wyroku, jak i sama skarga podlegają odrzuceniu.

Postanowienie SN z dnia 18 września 2017 r., V CNP 32/17

Standard: 10847 (pełna treść orzeczenia)