Przepadek korzyści lub jej równowartości (art. 45 § 1 k.k.)

Przepadek korzyści majątkowej albo jej równowartości osiągniętej z przestępstwa, chociażby pośrednio, nie był i nie jest uwarunkowany posiadaniem przez sprawcę materialnego substratu korzyści w postaci konkretnych składników majątkowych. Pogląd przeciwny nie znajduje wsparcia w przepisach prawa materialnego regulujących instytucję przepadku (art. 44 - 45 k.k.).

Ratio legis art. 45 § 1 k.k. sprowadza się do tego, że sprawca powinien być pozbawiony korzyści majątkowej, którą osiągnął w rezultacie popełnienia przestępstwa. Zarówno wtedy, gdy pozostaje ona w jego dyspozycji w postaci konkretnych przedmiotów, w tym środków płatniczych, jak i wtedy, gdy w toku postępowania karnego nie ustalono, że sprawca posiada materialny substrat korzyści. Znaczenie ma to tylko, jaką korzyść sprawca efektywnie pozyskał, a nie to jak z nią postąpił, w szczególności czy włada nią w czasie orzekania przez sąd w procesie karnym. Gdyby przyjąć inaczej, a więc tak jak tę kwestię postrzegały Sądy orzekające w obu instancjach, wówczas unikaliby przepadku ci sprawcy przestępstwa, którzy ukryli lub skonsumowali osiągniętą korzyść majątkową, bądź nią rozporządzili. Oznaczałoby to nieuzasadnioną nierówność wobec prawa przy orzekaniu w przedmiocie odpowiedzialności karnej.

Prezentowana tu wykładnia art. 45 § 1 k.k. jest utrwalona w orzecznictwie Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych (post. SN z 26.08.2010, I KZP 12/10, post. SN z 30.11.2011, I KZP 16/11, wyrok SN z 24.08.2016, V KK 33/16, post. SA w Lublinie z 29.06.2005, II AKz 154/05, wyrok SA w Katowicach z 26.04.2007, II AKa 64/07, wyrok SA we Wrocławiu z 20.01.2015, II AKa 423/14).

Wyrok SN z dnia 31 października 2017 r., akt V KK 189/17

Standard: 10829 (pełna treść orzeczenia)

Orzeczenie przepadku korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa nie wymaga poczynienia uprzednich ustaleń co do tego, czy sprawca w chwili orzekania dysponuje konkretnymi wartościami mogącymi stanowić przedmiot przepadku tej korzyści. Stosowanie przepisu art. 45 § 1 k.k. ma przecież w prostej drodze prowadzić do tego, aby skutecznie pozbawiać sprawców korzyści majątkowych odniesionych z przestępstwa. Przyjęcie odmiennej wykładni tego przepisu, uzależniającej orzeczenie przepadku równowartości korzyści majątkowych osiągniętych z przestępstwa od ustalenia tego, czy sprawca jeszcze taką korzyścią dysponuje, nie znajduje żadnego potwierdzenia w treści stosunkowo prosto sformułowanego przepisu art. 45 § 1 k.k. Nie ma także żadnego racjonalnego uzasadnienia, aby tak interpretować ten przepis, gdyż mogłoby to prowadzić do nieuprawnionego premiowania osób, które dla uniknięcia przepadku ukrywałyby korzyści majątkowe pochodzące z przestępstwa.

Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2017 r., V KK 387/16

Standard: 14495 (pełna treść orzeczenia)