Wyłudzenie poświadczenia – podstępne wprowadzenie w błąd

Strona przedmiotowa przestępstwa z art. 272 k.k. polega na wyłudzeniu nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby uprawnionej do wystawienia dokumentu.

W terminie „wyłudzać” mieści się już podstępne działanie sprawcy. Wprowadzenie w błąd natomiast to zachowanie, które powoduje u funkcjonariusza publicznego (lub innej osoby uprawnionej) fałszywe przekonanie co do okoliczności, co do których poświadcza on w dokumencie. Jak wskazuje się w orzecznictwie, „ podstępne wprowadzenie w błąd w rozumieniu tego artykułu, oznacza szczególną, a nie zwykłą formę wprowadzenia w błąd.

Do wypełnienia znamion przestępstwa określonego w art. 272 k.k. nie wystarcza samo złożenie nieprawdziwego oświadczenia, ale konieczne jest podjęcie jeszcze pewnych działań np. przebiegłych, pozorujących jego zgodność z rzeczywistością i utrudniających wykrycie nieprawdy” (wyr. SN z dnia 4 czerwca 2003r., WA 26/03, wyr. SN z dnia 26 listopada 2014 r. II K 138/14).

Wskazuje się, że samo kłamstwo nie stanowi jeszcze podstępnego zabiegu, staje się nim dopiero w połączeniu z zachowaniem sprawcy, które jego kłamliwym twierdzeniom nadaje pozór prawdy (…). Sprawca może to spowodować np. poprzez złożenie fałszywych zeznań, przedłożenie funkcjonariuszowi sfałszowanych lub podrobionych dokumentów, czy też posłużyć się uzyskanym wcześniej poświadczeniem nieprawdy przez innego funkcjonariusza (wyr. SN z dnia 26 listopada 2014 r. II K 138/14, także post. SN z dnia 09 października 2008r., II K 179/08).

Pogląd taki ugruntował się także w piśmiennictwie, gdzie wskazuje się, że skoro w opisach pewnych czynów zabronionych występuje sformułowanie „za pomocą wprowadzenia (…) w błąd” (art. 286 § 1 k.k.), zaś w innych – „podstępne wprowadzenie w błąd” (art. 272 k.k.), to należy przyjąć, że zachowania te nie są tożsame.

Przewidzianą w art. 272 k.k. sankcją objęto niewprowadzenie w błąd, a podstępne wprowadzenie w błąd. Prowadzi to do wniosku, że zachowanie sprawcy podstępnie wyłudzającego poświadczenie nieprawdy powinno charakteryzować się większym zaangażowaniem w tworzeniu błędnego wyobrażenia wystawcy dokumentu co do poświadczonej okoliczności.

Przez sformułowanie „podstępne” wprowadzenie w błąd akcentowane jest szczególnie negatywnie zabarwiona aktywność sprawcy oddziałującego na wystawcę dokumentu (J. Piórkowska – Flieger, Glosa do wyroku SN z dnia 26 listopada 2014 r., II K 138/14). W konsekwencji Sąd nie podzielił zarzutu Prokuratora, aby oskarżeni swoim działaniem wypełnili także znamiona tego przestępstwa.

Wyrok SO we Wrocławiu z dnia 5 maja 2017 r., III K 403/13

Standard: 23264 (pełna treść orzeczenia)